<p id="main-toc" name="tableOfContents">Kişinin ruhsal ve bedensel varlığını sarsan, inciten, yaralayan her t&uuml;rl&uuml; olaya <strong>travma </strong>denir.&nbsp;Kişi i&ccedil;in ağır stres yaratabilecek kazalar, doğal afetler, yangın, soygun, tecav&uuml;z, işkence gibi &ccedil;eşitli olaylar sonrasında da g&ouml;r&uuml;lebildiği g&ouml;zlenmiştir.</p> <p><strong>Travma sonrası stres bozukluğu</strong>&nbsp;kişiyi aşırı korkutan, dehşet i&ccedil;inde bırakan, &ccedil;aresizlik yaratan, &ccedil;oğu kez olağan dışı ve beklenmedik bir şekilde ger&ccedil;ekleşen olayların tetiklediği bir&nbsp;ruh sağlığı&nbsp;durumudur.&nbsp; Bu olayların kişinin kendisinde veya bir yakınında &ouml;l&uuml;me yol a&ccedil;ması ya da yaralanma tehlikesi yaratması durumunda ortaya korku, dehşet ve &ccedil;aresizlik hisleri &ccedil;ıkabilir.&nbsp;</p> <p>Travmaya neden olan olaylar sonrasında psikologlarımız ile size uygun psikolojik destek se&ccedil;enekleri hakkında g&ouml;r&uuml;şmeniz sağlıklı bir yaşam i&ccedil;in atılacak en &ouml;nemli adımlardan biridir. Dilediğiniz zaman, uzman psikologlarımızdan <strong><a href="https://www.psikologofisi.com/">online terapi </a></strong>alabilir, alanında uzman isimlerle birlikte sağlıklı ve mutlu g&uuml;nlerinize yeniden kavuşabilirsiniz.</p> <h2 id="travma-sonrasi-stres-bozuklugu-neden-olur" name="travma-sonrasi-stres-bozuklugu-neden-olur"><strong>Travma Sonrası Stres Bozukluğu Neden Olur?</strong></h2> <p>Her yaştan insanda <strong>travma sonrası&nbsp;stres bozukluğu</strong>&nbsp;olabilir. Deprem, sel ve yangın gibi doğal afetler, işkence, savaş, şiddete uğrama, cinsel taciz veya tecav&uuml;z gibi insan kaynaklı travmalar, kazalar, ciddi ve &ouml;l&uuml;mc&uuml;l hastalıklar ya da beklenmedik &ouml;l&uuml;mler gibi travmatik olayları yaşayan, g&ouml;ren veya &ouml;ğrenen bireylerin travma sonrası stres bozukluğu geliştirmesi m&uuml;mk&uuml;nd&uuml;r.</p> <p>&Ccedil;oğu akıl sağlığı probleminde olduğu gibi, travma sonrası stres bozukluğunun da muhtemelen &ccedil;eşitli farklı &ouml;ğelerin karışımından dolayı ortaya &ccedil;ıktığı d&uuml;ş&uuml;n&uuml;lmektedir. Bu &ouml;ğeler arasında bireyin hayatında boyunca yaşadığı stresli deneyimler, yaşadığı travmaların miktarı ve ciddiyeti, ailesinde&nbsp;anksiyete&nbsp;ve&nbsp;<strong><a href="https://www.psikologofisi.com/psikolojik-hastaliklar/depresyon">depresyon</a></strong><strong><a href="https://www.psikologofisi.com/psikolojik-hastaliklar/depresyon">&nbsp;</a></strong>ge&ccedil;mişi gibi kalıtsal ruh sağlığı riskleri, miza&ccedil; yani kalıtımsal kişilik &ouml;zellikleri ve bireyin beyni ile v&uuml;cudunun strese yanıt olarak saldığı kimyasallar ve hormonları d&uuml;zenleme şekli bulunur.</p> <h2 id="travma-sonrasi-stres-bozuklugu-riskini-arttiran-faktorler-nelerdir" name="travma-sonrasi-stres-bozuklugu-riskini-arttiran-faktorler-nelerdir"><strong>Travma Sonrası Stres Bozukluğu Riskini Arttıran Fakt&ouml;rler Nelerdir?</strong></h2> <p>Bazı fakt&ouml;rler<strong> travma sonrası stres bozukluğu geliştirme </strong>riskini artırabilir. Bunlar arasında&nbsp;yoğun&nbsp;veya&nbsp;uzun s&uuml;reli travma yaşamak, &ccedil;ocuklukta istismar&nbsp;gibi başka travmalar yaşamış olmak,&nbsp;emniyet teşkilatı, ilk m&uuml;dahale ekipleri, askerlik, itfaiye&nbsp;veya&nbsp;sağlık hizmetleri sunmak&nbsp;gibi travmatik olaylara maruz kalma riskini artıran bir işe sahip olmak,&nbsp;anksiyete&nbsp;veya&nbsp;depresyon&nbsp;gibi başka akıl sağlığı sorunlarının varlığı, aşırı&nbsp;alkol&nbsp;kullanımı, aile ya da arkadaşlar arasında iyi bir destek sisteminin yokluğu ve yine ailede<strong><a href="https://www.psikologofisi.com/psikolojik-hastaliklar/anksiyete-nedir-belirtileri-ve-tedavisi"> anksiyete</a></strong> ya da depresyon dahil olmak &uuml;zere akıl sağlığı sorunları olan akrabaların varlığı bulunur.</p> <h2 id="travma-sonrasi-stres-bozuklugu-nasil-onlenir" name="travma-sonrasi-stres-bozuklugu-nasil-onlenir"><strong>Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nasıl &Ouml;nlenir?</strong></h2> <p>Bir&ccedil;ok birey, travmatik bir olaydan kurtulduktan sonra ilk aşamada travmatik olayın olduğunu d&uuml;ş&uuml;nmeyi bırakamamak,&nbsp;korku, kaygı, &ouml;fke, depresyon, su&ccedil;luluk&nbsp;gibi travma sonrası stres bozukluğu benzeri semptomlar g&ouml;sterebilir. Bunların hemen hepsi bireyler tarafından travmaya karşı verilen yaygın tepkilerdir. Bununla birlikte travmaya maruz kalan kişilerin &ccedil;oğu uzun s&uuml;reli travma sonrası stres bozukluğu geliştirmez.</p> <p>Zamanında bu durumla ilgili yardım ve destek almak, normal stres tepkilerinin ağırlaşarak k&ouml;t&uuml;leşmesini ve travma sonrası stres bozukluğuna d&ouml;n&uuml;şmesini engelleyebilir. Burada ihtiya&ccedil; duyulan yardım ile destek, bireyi dinleyecek ve kendisine rahatlık sağlayacak aile &uuml;yelerine ve arkadaşlara y&ouml;nelmek anlamına gelebilir.</p> <p>Kısa s&uuml;reli bir terapi i&ccedil;in psikolog veya psikiyatra başvurulması gerekebilir. Bazı bireyler ise kendi inan&ccedil;larına sahip topluluklara sığınmayı faydalı bulabilir. B&uuml;t&uuml;n bu y&ouml;ntemler sayesinde başkalarından elde edilecek destek, bireyin alkol veya uyuşturucu kullanımı gibi sağlıksız başa &ccedil;ıkma y&ouml;ntemlerine y&ouml;nelmesini engelleyebilir.</p> <h2 id="travma-sonrasi-stres-bozuklugu-belirtileri-nelerdir" name="travma-sonrasi-stres-bozuklugu-belirtileri-nelerdir"><strong>Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?</strong></h2> <p><strong>Travma sonrası stres bozukluğunun belirti&nbsp;ve&nbsp;semptomları</strong>&nbsp;yaygın olarak travmatik bir olaydan sonraki bir ay i&ccedil;inde başlasa da bazı vakalarda belirtiler olaydan yıllar sonrasına kadar ortaya &ccedil;ıkmayabilir. Bu belirtiler bireyin sosyal veya iş hayatı ile kişisel ilişkilerde &ouml;nemli sorunlara neden olabilir. Ayrıca bireyin normal g&uuml;nl&uuml;k hayatını s&uuml;rd&uuml;rme becerisine de m&uuml;dahale edebilir.</p> <p>Yaşanan travmatik bir olay sonrasında stres tepkilerinin ortaya &ccedil;ıkması anormal duruma verilen normal tepkiler olarak tanımlanır. Ancak bu tepkilerin s&uuml;reklilik kazanması ve kişinin işlevselliğini bozması durumunda hastalık ortaya &ccedil;ıkmaktadır.</p> <ul> <li>Kişi, travmatik olayla ilgili anıları rahatsız edici bi&ccedil;imde sık sık hatırlar.&nbsp;</li> <li>Olayı hatırlatan etkenler karşısında yoğun psikolojik sıkıntı duyar.&nbsp;</li> <li>Travmayla ilgili konuşmaktan, travmayla ilişkili mekanlara gitmekten, travmayı hatırlatan uyaranlardan ka&ccedil;ınır.</li> <li>Daha &ouml;nceden &ouml;nemli g&ouml;r&uuml;len etkinliklere ve/veya insan ilişkilerine ilgi azalmıştır.&nbsp;</li> <li>Yabancılaşma hissi başlar.</li> <li>Uyku problemleri, &ccedil;abuk sinirlenme, &ouml;fke kontrol zorluğu ve&nbsp;şırı irkilme tepkileri yaşar.</li> </ul> <h2 id="travma-sonrasi-stres-bozuklugu-tepkileri-nelerdir" name="travma-sonrasi-stres-bozuklugu-tepkileri-nelerdir"><strong>Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tepkileri Nelerdir?</strong></h2> <h3 id="fiziksel-tepkiler" name="fiziksel-tepkiler"><strong>Fiziksel Tepkiler</strong></h3> <p>Normal stres tepkileri, v&uuml;cudumuzda sempatik ve parasempatik sinir sisteminden ortaya &ccedil;ıkar. Sempatik sinir sistemi tehlike algılandığı anda devreye girer. Bedeni tehlikeli durumdan ka&ccedil;maya veya tehlikeyle savaşmaya hazırlar. Bunun sonucunda, kalp atışları ve nefes alıp verme hızlanır, terleme g&ouml;r&uuml;l&uuml;r, sindirim sisteminde hareketlenme olur, kaslarda gerginlik, yorgunluk, v&uuml;cudun değişik yerlerinde ağrı, mide bulantısı oluşur. Tehlike ortadan kalktıktan sonra ise parasempatik sinir sistemi devreye girer; sempatik sistemin v&uuml;cutta ortaya &ccedil;ıkardığı değişiklikleri geri d&ouml;n&uuml;şt&uuml;r&uuml;r ve beden aktivitelerinin normale d&ouml;nmesini sağlar.</p> <h3 id="duygusal-tepkiler" name="duygusal-tepkiler"><strong>Duygusal Tepkiler</strong></h3> <p>Psikolojik travma durumunda yoğun stres sonucu ortaya &ccedil;ıkan duygusal tepkiler eğer ilk iki hafta g&ouml;zleniyorsa normal karşılanmalıdır. İlk 1-2 haftadan sonra eğer bu duygular varlıklarını ve yoğunluklarını korurlarsa bu, muhtemel bir psikolojik soruna işaret edebilir.</p> <h3 id="bilissel-tepkiler" name="bilissel-tepkiler"><strong>Bilişsel Tepkiler</strong></h3> <p>Strese verilen bilişsel tepkiler duygusal tepkilerle ilgilidir. Verilen bilişsel tepkiler hem olayla hem de verilen fiziksel ve duygusal tepkiler nedeniyle ortaya &ccedil;ıkabilirler. Bu tepkiler şaşkınlık, dalgınlık, mek&acirc;n veya zamana uyum sağlamada g&uuml;&ccedil;l&uuml;k, hafıza problemleri ve kafa karışıklığı olarak &ouml;zetlenebilir.</p> <h3 id="kisilerarasi-tepkiler" name="kisilerarasi-tepkiler"><strong>Kişilerarası Tepkiler</strong></h3> <p>Aşırı stres durumlarında evde, okulda veya işte, arkadaşlık, eş ve ebeveynlik ilişkilerinde ortaya &ccedil;ıkan birtakım belirtilerden s&ouml;z etmek gerekir. İlişkilerde g&ouml;zlenen bu değişiklikler g&uuml;vensizlik, tedirginlik, artan &ccedil;atışma eğilimi, i&ccedil;e kapanma, yalnız kalma, kendini reddedilmiş ya da terk edilmiş sanma, uzaklaşma, &ouml;nyargılı olma ve kontrol etme ihtiyacında artış olarak gruplanabilir.</p> <h2 id="travma-sonrasi-stres-bozuklugu-tedavisi" name="travma-sonrasi-stres-bozuklugu-tedavisi"><strong>Travma Sonrası Stres Bozukluğu İle M&uuml;cadele</strong></h2> <p><strong>Travma sonrası stres bozukluğunda</strong>&nbsp;kullanılan en yaygın yol, <strong><a href="https://www.psikologofisi.com/blog/psikoterapi-sizin-icin-uygun-mu">psikoterapidir</a></strong>. Konuşma terapisi de denen psikoterapinin bir&ccedil;ok t&uuml;r&uuml; vardır. &Ouml;rneğin bilişsel terapi; kişinin, oluşturduğu kalıpları ve travmasının tekrar etmesi gibi olumsuz d&uuml;ş&uuml;ncelerini tanımasını sağlamaktır.</p> <p>Bilişsel terapi uygulanırken &ccedil;oğunlukla maruz kalma terapisi de uygulanır. Maruz kalma terapisi, kişinin travmasına sebep olan şey ile g&uuml;venli bir ortamda tamamen g&uuml;venli koşullarda y&uuml;zleştirilmesi ile ger&ccedil;ekleştirilir. Travmasını oluşturan olayı s&uuml;rekli olarak yaşayan ve kabuslara karşı daha hassas olan kişiler i&ccedil;in maruz kalma terapisi &ccedil;oğunlukla daha yararlıdır.</p> <p>EMDR (G&ouml;z Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme), travma sonrası stres bozukluğu s&uuml;recinde kullanılan etkili bir psikoterapi t&uuml;r&uuml;d&uuml;r. EMDR, g&ouml;z hareketlerini terapist desteği ile kontrol ederek maruz kalma terapisi uygulanan kişilerin, travma anılarına verdiği tepkilerin farklılaşmasına katkı sağlar.&nbsp;Aynı zamanda uzman bir terapist aracılığıyla kişinin stres y&ouml;netimi yeteneği geliştirilebilir ve b&ouml;ylece başa &ccedil;ıkması daha kolaylaşır.</p> <p>Bireysel terapinin yanında grup terapisi g&ouml;rmek de kişiye olumlu katkılar sağlayabilir. Kendisi ile aynı veya benzer şeyler yaşamış başka kişiler ile etkileşime girmek kişinin travmasını atlatmasında &ouml;nemli bir rol oynar.</p> <p>Travma sonrası stres bozukluğu tedavisinde ila&ccedil;lar da kullanılabilir. <strong><a href="https://www.psikologofisi.com/blog/antidepresan-nedir-ne-ise-yarar">Antidepresan </a></strong>ve anksiyete&nbsp;ila&ccedil;ları, kişide g&ouml;r&uuml;len belirtileri tedavi etmek i&ccedil;in kişiye olumlu bir katkı sağlar. Bu ila&ccedil;lar aynı zamanda kişinin uyku sorunları i&ccedil;in de &ccedil;oğunlukla etkililerdir. <strong><a href="https://www.psikologofisi.com/blog/anksiyete-tedavisi-icin-hangi-ilaclar-kullanilir">Anksiyete&nbsp;ila&ccedil;ları</a></strong> kişiye fayda sağladığı gibi zarar da verebilmektedir, bu y&uuml;zden doktor kontrol&uuml;nde ve kısa s&uuml;reli olarak kullanılmalıdır.&nbsp;Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi i&ccedil;in &ldquo;<strong><a href="https://www.psikologofisi.com/blog/travma-sonrasi-stres-bozuklugu-ilaclari">Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisinde Hangi İla&ccedil;lar Kullanılır?</a></strong>&rdquo; i&ccedil;eriğimize g&ouml;z atabilirsiniz.</p> <p>Unutmamak gerekir ki travma sonrası stres bozukluğu gibi psikolojik sorunlarda kişinin s&uuml;reci y&ouml;netmesini kolaylaştıracak psikolojik destek &ccedil;ok &ouml;nemlidir. Alanında uzman ve deneyimli kadrosuyla Psikologofisi, daha sağlıklı g&uuml;nler i&ccedil;in hep yanınızdadır. Psikolojik desteğe ihtiya&ccedil; duyduğunuz her an, uzman psikologlarımızdan <strong><a href="https://www.psikologofisi.com/">online terapi</a></strong> alabilirsiniz!</p>
