Epizod Nedir? Epizod Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İçindekiler

• Epizod Nedir?
• Depresif Epizod Nedir?
• Depresif Epizod Belirtileri Nelerdir?
• Depresif Epizod Nedenleri Nelerdir?
• Manik Epizod Nedir?
• Manik Epizod Belirtileri Nelerdir?
• Karma Epizod Nedir?
• Epizod Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Epizod Nedir?

Tıp literatüründe epizod, kişinin ruhsal olarak yaşadığı duygusal ve sinirsel dalgalanmalar olarak tanımlanır. Epizod halindeki kişinin davranışları ve hissettiği duygular, normal kişilere kıyasla çok büyük farklılık gösterir. Epizodlar kimilerinde sebepsiz aşırı mutluluk hali olarak kendini gösterirken, kimilerinde ise aşırı sinirlilik ve mutsuzluk halinde ortaya çıkar. Bu duygu dalgalanmaları genellikle aniden gelişir ve uzun süreli değildir.

Epizod, genellikle cinsiyet veya yaş ayırt etmeden birçok farklı durumda ortaya çıkabilen bir psikolojik rahatsızlık türüdür. En yaygın olarak ise 15-25 arasındaki gençlerde ortaya çıktığı bilinmektedir. Bu yaş grubundaki pek çok kişide görülebilen epizod, bazı durumlarda ani travma yaşatan olaylar sebebiyle orta yaşlarda çıkabilirken, bazılarında ise fiziksel sebeplerden dolayı 60'lı yaşlarda dahi ortaya çıkabilmektedir. 

Epizodun kendi içerisinde çeşitleri de vardır. Bunlar depresif epizod, manik epizod ve karma epizod (mix epizod) olarak üçe ayrılır. Depresif veya karma epizod yaşayan kişilerde yüksek bir intihar oranına rastlanmaktayken (%15 civarı), manik epizod yaşayan kişilerde ise ekonomik iflas ve okul-iş hayatında büyük başarısızlıklara rastlanmaktadır. Bu nedenle kişide epizod olduğu anlaşıldığı an, bu durumu tedavi etmek için vakit kaybetmeden iyi bir psikoloğa ve psikiyatriste danışılmalıdır. 

Depresif Epizod Nedir?

Yaygın olarak bildiğimiz "depresyon" kavramına kıyasla, depresif epizod çok daha şiddetli bir psikolojik rahatsızlıktır. Depresif epizod yaşayan kişiler kendilerini dayanılmaz seviyede mutsuz hissederler ve çoğu duruma karşı negatif bir bakış açısına sahip olurlar. Bu kişiler aynı zamanda yataktan veya odalarından çıkmak istemezler; dolayısıyla çevrelerinde bulunan insanlarla aralarının bozulması son derece doğal bir durumdur.

Ayrıca bu kişiler, kendilerini ruhsal ve fiziksel olarak tamamen bitmiş hissederler. Hiçbir aktiviteyi veya sorumluluğu yerine getirmek için motivasyonları yoktur. Bir şekilde motive olabilseler bile kendilerinde bir şey yapacak enerji bulamazlar; zira sebepsiz yere sürekli yorgun hissederler. Depresif epizod eğer tedavi edilmezse, kişinin gerçeklikle olan bağlantısı zarar görebilir ve söz konusu kişi halüsinasyonlar görmeye başlayabilir. Depresif epizod yaşayan hastalar, kendilerini bu duygusal yükün altından kurtarmak için intiharı veya kendilerine zarar vermeyi bir kaçış yolu olarak görebilirler.

Depresif Epizod Belirtileri Nelerdir?

Depresif epizod belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Yoğun üzgünlük ve dibe vurmuşluk hissi
• Aşırı halsizlik 
• Normalde eğlenceli gelen hiçbir şeyden zevk almamak
• Kişiye göre değişen aşırı uyuma ya da çok az uyuma durumu, dolayısıyla genel olarak uykunun bozulması
• İştahta ani bir artış veya azalma
• Yapılan çoğu işe konsantre olamamak
• Yakınındaki herkesle iletişimi kesip tek başına kalma isteği
• İntihar etme düşünceleri

Depresif Epizod Nedenleri Nelerdir?

Depresif epizod; boşanma, çok sevilen birinin kaybı ve iflas etme gibi kişinin hayatına çok büyük olumsuz darbe vuran olaylardan sonra ortaya çıkabilir. Bu hastalık kimi kişilerde genetik yatkınlık sonucunda ortaya çıkarken, kimi kişilerde ise hiçbir sebep olmadan ortaya çıkabilmektedir.

Manik Epizod Nedir?

Manik epizod, aynı zamanda manik depresif bozukluk olarak da adlandırılır. Bu rahatsızlıktan bireyler, depresif epizod yaşayan kişilerin tam tersi bir ruh haline sahiptir. Manik depresif kişiler sebepsiz yere kendilerini çok mutlu, neşeli ve pozitif hissederler. Az uyusalar veya o an yorulmaları gereken bir iş yapmış olsalar dahi, kendilerini son derece enerjik ve canlı hissederler. Ayrıca bu kişiler, kendilerini genel olarak heyecanlı ve kıpır kıpır hisseder. Bu yoğun duygu halinin sonucu olarak kişide taşkınlık, aniden öfkelenme ve saldırganlık gibi olumsuz hal ve hareketler de görülebilir. Bunların haricinde, güçlerinin her şeye yetebileceğini hissederler ve bu yüzden aşırı girişken ve rahat tavırlar sergilerler.

Manik epizoddaki kişiler için bu özellikler başta çok iyi şeylermiş gibi görünebilir. Ancak gerçeklik maalesef öyle değildir. Manik epizod yaşayan bireyler, kendilerini her konuda enerjik ve istekli hissettikleri için zihinlerini neredeyse hiçbir zaman tek bir konu üzerinde yoğunlaşamazlar. Bunun yanı sıra, karşılarındaki kişiyi dinlemeden çok fazla konuşurlar. Konuştukları konularda ise genellikle çok heyecanlı oldukları için konudan konuya atlarlar. Örneğin, iş hayatıyla ilgili bir konuyu anlatırken aniden gözüne çarpan bir nesne hakkında yorum yapabilirler, o yorumu yaptıkları esnada da cümlelerini tamamlamadan yolda gördükleri bir kişi hakkında yeni bir konuya geçebilirler. Bu yüzden manik haldeki kişilerle iletişim kurmak oldukça zordur. 

Bahsi geçen kişiler bu tip olumsuz durumların farkında olmasa da, çevresindeki bireyler genellikle bu durumdan büyük rahatsızlık duyacaktır. Ayrıca bu rahatsızlıktan muzdarip kişi sürekli olumlu bir ruh haline sahip olduğu için, yaptığı ve yapacağı hiçbir hareketin olumsuz yanlarını fark edemez. Bu kişiler tanıştıkları her insana çok kolay şekilde güvenebilirler ve genellikle paralarını çarçur ederler. Böylelikle manik depresif kişilerin kendilerini ekonomik bir buhranda bulmaları çok olası bir durumdur.

Eğer manik epizod zamanında tedavi edilmez ve hastalığın boyutu ilerlerse, hastalık psikotik bir hale gelir. Bu duruma bağlı olarak, kişinin gerçeklikle olan bağlantısı kopmaya başlar. Kişi kendisini bir kurtarıcı olarak görebilir. Örneğin kendisini mesih, peygamber veya soylu bir kral olarak görebilir. Bunun yanında megalomanyak sanılar ve paranoyak düşünceler de ortaya çıkabilir. Kişi sürekli izlendiğini, takip edildiğini ve kendisine karşı büyük planlar yapıldığını öne sürer.

Manik Epizod Belirtileri Nelerdir?

Manik epizodun belli başlı belirtileri mevcuttur. Varlığı halinde hemen bir psikoloğa başvurulması gereken bu belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz: 

• Aşırı özgüven artışı ve kendini çok güçlü hissetme hali
• Uyku ihtiyacının azalması ve kişinin sadece 3-4 saatlik uyku süreleriyle kendisini enerjik hissetmesi
• Normale göre çok daha fazla konuşma isteği
• Sürekli hiç durmadan farklı şeyler düşünme hali
• Bir amaca yönelik yapılan etkinliklerde artış (cinsel hayat, sosyallik, okul, iş vb.)
• Sırf zevk verdiği için veya heyecanlı hissettirdiği için riskli aktiviteler yapma isteği. (Alışverişe çok büyük paralar harcamak, kumar oynamak, aşırı yüksek hızda araba sürmek, diğer hiçbir şeyi umursamadan cinsel ilişkiler yaşamak, anlamsız ve büyük riskli iş yatırımları yapmak)

Şayet bu belirtilerden şikâyetçiyseniz, hemen bir psikoloğa başvurmanızda fayda vardır. Zira hastalığın varlığına dair kesin teşhisi psikoloğunuzun koyması en doğru seçenek olacaktır. 

Karma Epizod Nedir?

Epizod çeşitlerinden biri olan karma epizod, bir diğer adıyla mix epizod olarak da bilinmektedir. Kişide aynı anda hem manik epizod hem de depresif epizod belirtilerinin en az bir hafta boyunca görüldüğü durumlar, karma epizod olarak adlandırılmaktadır. Bu duruma bir örnek vermek gerekirse; kişi kendisini çok hareketli hisseder, karşı cinse ilgi duyar, enerjiktir, kendisini güçlü görür ve öz güveni oldukça yüksektir. Ancak aynı zamanda kendisini çok huzursuz hisseder, her şeyden sıkılır, yaptığı şeyler ona zevk vermez, ağlama krizlerine girer ve karşılaştığı en küçük engelde hemen pes edip kendisini aşırı üzgün hisseder. 

Bu tip ani duygu değişimleri çok yüksek seviyededir. Kişi bir an kendisini çok mutlu ve heyecanlı hissederken, birdenbire her şey tersine dönebilir ve intihar etmeye kadar varan olumsuz düşüncelere kapılabilir. Karma epizodların sayısı eğer senede 4'ü geçerse artık hastalık ilerlemiştir demektir ve bu duruma da "hızlı döngülü karma epizod" adı verilir. Karma epizodun tedavi edilmediği durumlarda bu atakların sayısı sıklaşır ve sürekli bir hale gelir. Ataklar sadece sayısal olarak artmakla kalmayıp, aynı zamanda şiddet olarak da artar ve kişinin hayatı büyük yıkıma uğrayabilir. Epizodun bu çeşidi, aslında yaygın olarak bipolar bozukluk olarak da bilinmektedir.

Epizod Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Epizod günümüzdeki gelişmiş terapi teknikleri ve destekleyici ilaç tedavileri sayesinde tedavi edilebilen bir psikolojik rahatsızlıktır. Birçok psikolojik rahatsızlıkta olduğu gibi epizodun tedavisinde de psikoterapi ve ilaçla tedavi yöntemleri ortak şekilde kullanılmaktadır.  Epizodun türüne göre tedavi yönteminin uygulanmasında farklılıklar oluşmaktadır. Kişide görülen semptomlar çok ağır değilse ve erken bir teşhis yapılmışsa, seçenek olarak terapi ve ilaç tedavisi uygulanabilir. 

Ancak kimi durumlarda epizod ilerlemiş olabilir. Bu tip ilerleme durumlarında hastanın bir kliniğe yatırılması gerekebilir. Kliniğe yatırılanlar genellikle manik epizod yaşayan kişilerdir. Manik epizod tedavisinde, hastalara vücudun salgıladığı dopamini azaltması için çeşitli ilaçlar verilir ve yaklaşık 14-21 gün süren bir tedavi uygulanır. Depresif epizod yaşayan kişilerde ise 15-20 günlük bir sürede düzelme görülür ve yaklaşık 2. ayın sonunda hastalık önemli ölçüde tedavi edilir. Ancak unutulmamalıdır ki manik epizod ve depresif epizod tedavi edilseler de tekrarlama riski olan hastalıklardır. 

Yine de kişinin uzun süreli bir koruyucu tedavi almasıyla yaşanan bu atakların olumsuz etkileri en düşük seviyeye inecektir. Koruyucu tedavide duygudurumu düzenleyicileri adı verilen bir ilaç grubu kullanılmaktadır. Koruyucu tedavi uygulanarak kişinin yaşadığı atak sayısı ve atakların kişiyi etkilediği gün sayısı azaltılmaya çalışılır. Bu aşamada hastanın koruyucu tedavinin yanında nefes egzersizleri yapması, düzenli beslenmesi, egzersiz yapması, düzenli uyuması, insanlardan kaçmaması ve kendisine günlük yapacağı bir rutin oluşturması tavsiye edilir. 

Epizod tedavisinin yanı sıra psikoterapi için uzman bir psikoloğa başvurmak, sürecin en kritik halkasını oluşturur. Zira deneyimli ve uzman bir psikolog ile bu tip sorunların üstesinden gelmeniz büyük oranda kolaylaşacaktır. Alanında uzman ve deneyimli kadrosuyla Psikolog Ofisi, epizod da dâhil olmak üzere, her türlü psikolojik rahatsızlığın üstesinden gelebilmeniz için yanınızdadır.

Modern bir yaklaşımla sorunları ele alan ve bu doğrultuda hızlı çözümler üreten Psikolog Ofisi’nin sunduğu kaliteli hizmet sayesinde, dünyanın neresinde olursanız olun, sadece 1 dakika içinde dilediğiniz uzmandan online destek alabilirsiniz. Siz de bu rahatsızlıktan en kısa sürede kurtulmak ve tekrardan sağlıklı günlerinize kavuşmak istiyorsanız, Türkiye'nin ilk ve en büyük online terapi platformu Psikolog Ofisi’nin uzman psikologlarından gerekli desteği alabilirsiniz.