Plansız Gebelik: Beklenmeyeni Kucaklamak
- Plansız Gebelik Karşısında İlk Tepkiler ve Duygular
- Plansız Gebelikte Ebeveynlerin Zihinsel Süreci
- Plansız Gebelik ve Partner İletişimi
- Plansız Gebelik ve Aile Desteği
- Plansız Gebeliğin Psikolojik Etkileri
- Plansız Gebeliklerde Karar Süreci
- Plansız Gebeliklerde Toplumsal Tabular ve Yargılar
- Plansız Gebeliklerin Kadın Sağlığı Üzerindeki Etkileri
- Plansız Gebelik ve Ekonomik Kaygılar
- Beklenmedik Bir Gebeliği Kucaklamak Psikolojik Destek ve Rehberlik
- Plansız Gebelikte Çocuğun Geleceği İçin Plan Yapma
- Plansız Gebelikte Kadınların Yaşadığı Çatışmalar
- Plansız Gebeliklerde Çiftler Arasındaki Duygusal Bağ
- Plansız Gebelikler ve Genç Anne-Babalar
- Plansız Gebeliklerde Anne-Baba Olmaya Hazırlık
- Plansız Gebelikler ve Uzun Vadeli Etkiler
Plansız gebelik; bireyin planlamadığı şekilde ve kendini hazır hissetmediği bir zamanda çocuk sahibi olması ve bu durumun getirdiği büyük değişimlerle karşı karşıya kalmasıdır.
Hamileliğin planlı olması yani her iki ebeveynin de istediği ve hazır olduğu zaman diliminde gerçekleşmesi; hamilelik süreci, ebeveynlerin psikolojik sağlığı ve doğacak bebeğin hem psikolojisi hem yaşamı üzerinde aslında oldukça etkilidir. Zira önceki yıllarda yapılan çalışmalar, plansız gebelik sonucu dünyaya gelen çocukların kardeşlerine nazaran psikiyatrik hastalıklara yatkınlığının daha fazla olduğunu göstermektedir.
Plansız gebelik, özellikle anne adayının hayatında olmak üzere, ebeveynlerin hayatında ani, planlanmamış ve büyük bir değişime yol açar. Bu değişim bireylerde psikolojik karmaşıklığı ve ani duygu durum değişikliklerini de beraberinde getirecektir. Anne adayının hormonal açıdan da planlamadığı ve nasıl kontrol edeceğini bilmeme ihtimalinin yüksek olduğu değişimlerle karşı karşıya kalacağını bilmek gerekir.
Hem duygusal hem zihinsel açıdan zorluk getirebilecek bu sürecin doğru yönetimi; anne adayı, baba adayı ve ayrıca doğacak çocuğun psikolojik sağlığı açısından oldukça önemlidir.
Plansız Gebelik Karşısında İlk Tepkiler ve Duygular
Plansız gebelik çoğu zaman kişide yarattığı bazı olumsuz duygular ile karakterize edilmektedir. Bu duyguların bir etkisi de bireyde bazı tepkisel davranışlara neden olmasıdır. Plansız gebeliğin karakterize edildiği ve genellikle kişiye hissettirdiği ilk duygular şöyledir:
- Korku
- Belirsizlik
- Kaygı
- Stres
- Öfke
- Üzüntü
- Endişe
- Şaşkınlık
Bu duyguların vücudunda ve zihninde meydana getirdiği değişimlerin de etkisi ile birey, plansız bir şekilde gebe kaldığını öğrendiğinde bazı tepkisel davranışlar geliştirebilir. Özellikle baba adayına öfkelenme ve ona tepki gösterme bu davranışlardan biridir. Ayrıca kişi kendine karşı da öfke duyabilir.
Bazı kişiler, doğacak çocuğu isteyip istemediği ile ilgili konuşmalar yapma ihtiyacı duyabilirken; bazıları ise bu konuda konuşmaktan özellikle kaçınabilir. Ayrıca tüm hayatını beklenmedik bir şekilde değiştirecek olma düşüncesinin de farkındalığı ile kişi, hayatında ani değişiklikler yapma arayışına girebilir. Depresyon, panik gibi bazı olumsuz psikolojik durumlar plansız gebelikte sıklıkla yaşanabilen ancak bireyin hem kendi sağlığı hem de bebeğinin sağlığı açısından kaçınması gereken durumlardır.
Plansız Gebelikte Ebeveynlerin Zihinsel Süreci
Plansız gebelikte her iki ebeveyn de zihinsel olarak zorlayıcı olabilen ve desteğe ihtiyaç duyacakları bir süreçten geçer.
Plansız gebeliğin her iki ebeveynde de birlikte ve ayrı olarak yol açtığı bazı düşünceler olacaktır. Özellikle öncesine nazaran daha sorumluluk sahibi olacak olma ve kendisiyle birlikte bir bireyin daha bakımını üstlenecek olmanın getirdiği düşünceler, her iki ebeveynde de endişeye yol açacaktır. Ayrıca anne adayı, kendisinde oluşacak fiziksel değişimlerin etkisi ile de bazı negatif düşüncelere kapılabilecektir.
Baba adayları, plansız bir gebeliğin ardından sorumluluk almaktan kaçınmak isteyen bir zihinsel yapıya bürünebilir. Tüm bu düşünceler, kişileri göz ardı edilmemesi gereken ve psikolojiyi de negatif etkileme potansiyeli yüksek olan bir zihinsel sürecin içine çeker. Dolayısıyla her iki ebeveynin de kendi çabası ve gerektiğinde profesyonel destek ile bu süreci sağlıklı yürütmeye özen göstermeleri önemlidir.
Plansız Gebelik ve Partner İletişimi
Plansız gebelik, partnerler arasında bazı iletişim bozukluklarına neden olabilen bir durumdur. Zira gebeliğin öğrenilmesinin ardından partnerlerin birbiri ile konuşmaktan kaçınması, birbirine öfke duyması gibi sorunlar ortaya çıkabilecektir. Oysa gebelik hem sürecin doğru yönetimi hem de doğacak bebeğin gelişimi açısından oldukça hassas yürütülmesi ve ebeveynler arasında sağlıklı bir iletişimin şart olduğu, oldukça önemli bir dönemdir. Ebeveynlerin duydukları endişeyi, gebelik hakkındaki düşüncelerini, nasıl ilerlemek istediklerini ve içinde bulundukları olumlu ya da olumsuz duyguları birbiri ile paylaşmaktan kaçınmamaları; aralarındaki iletişimin sağlıklı olması için gereken çabayı göstermeleri gerekecektir.
Plansız Gebelik ve Aile Desteği
Plansız gebelik, beraberinde aileden gelen bazı olumlu ya da olumsuz tepkileri de getirecektir. Burada bazı aileler; kişilerin plansız bir gebelikle karşı karşıya kalmış olması gerçeğini önemsemeyerek fazla heyecanlı ve mutlu tepkiler verebilmektedir.
Öte yandan bazı aileler de plansız gebeliğin suçunu tamamiyle ebeveynlere yükleyerek, yine onların duygularını önemsemeden tepkiler vermekte ve öfkeli davranmaktadır. Oysa böyle bir durumda ailelerin yapması gereken ilk olarak kendi çocuklarını desteklemek ve onları yargılamamaktır. Zaten psikolojik olarak zorlayıcı bir sürecin içine girecek olan partnerlerin bir de aileleri tarafından destek görmediğini düşünmeleri, onları daha da zorlayacaktır. Partnerleri karar aşamasında başbaşa bırakmak, onlarla destekleyici konuşmalar yapmak, kendi tecrübelerini destekleyici bir dille onlarla paylaşmak sürecin doğru yönetilmesi için aileler tarafından uygulanması gereken adımlardır.
Plansız Gebeliğin Psikolojik Etkileri
Plansız gebelik getirdiği zihinsel ve fiziksel etkilerin yanında bazı psikolojik etkilere de yol açmaktadır. Anne adayı tarafından bakıldığında hem vücudunda bir birey büyütecek olmanın hem yaşayacağı fiziksel değişimlerin hem de hayatında meydana gelen bu ani değişimin etkisi ile bireyin kendisini; mental açıdan yorgun, stresli, öfkeli, şaşırmış, kaygılı, korkmuş ve özellikle başlarda üzgün hissetmesine neden olacaktır.
Tüm bu duygular bireyi psikolojik açıdan yıpratmaya müsait ve depresyonun kapısını aralayabilen duygulardır. Öte yandan baba adayı açısından da özellikle sorumluluk almak gibi önemli bir görev edinmenin verdiği kaygı ve stresin; yine depresyon başta olmak üzere birçok psikolojik soruna neden olma potansiyelinin bulunduğunu söylememiz gerekir.
Plansız Gebeliklerde Karar Süreci
Plansız gebeliklerde anne ve baba adayını bir karar süreci beklemektedir. Doğru olan bu süreci iki tarafın geçirmesidir. Dolayısıyla nasıl bir yol izlenmesi gerektiğine anne ve baba birlikte karar vermelidir.
Karar alırken partnerler birbirinin duygularını önemseyerek hareket etmeli ve empati yapmayı ihmal etmemelidir. Böylesine önemli bir kararda sağlıklı iletişim kurmaya özen göstermek ihmal edilmemelidir. Yalnızca hamilelik süreci değil, bebek doğduktan sonraki süreç de dikkate alınmalıdır. Ayrıca anne ve baba olmaya maddi, zihinsel, psikolojik açılardan ne kadar hazır olunduğu ya da hazır olmak için neler yapılabileceği de değerlendirilmelidir. Bu süreçte partnerler profesyonel destek almayı da tercih edebilmektedir.
Plansız Gebeliklerde Toplumsal Tabular ve Yargılar
Plansız gebelikler ile ilgili genel olarak olumsuz toplumsal tabu ve yargılar bulunmaktadır. Toplumun dogmatik bakış açısı ve yaşayış tarzından kaynaklı olarak ortaya çıkan bu yargılar plansız gebelikle karşı karşıya olan bireyleri daha da kötü etkileyebilecektir.
Hâli hazırda zaten plansız gerçekleşen gebeliğin getirdiği her türlü fiziksel, zihinsel, hormonal ve psikolojik değişim ile başa çıkmaya çalışan kişilerin üzerinde bir de toplum baskısını hissetmeleri; hem karar alma sürecinde hem de sonrasında çocuk büyütmeye hazır hâle gelmeye çalışırken oldukça zorlayan bir durum hâlini alabilecektir. Plansız gebelik ile karşı karşıya kalan bireylerin sağlıklı bir karar alma süreci geçirmeden ve kendilerini tam olarak duruma adapte etmeden, yargılanacaklarını hissettikleri kişilerle bu konuda konuşmamaları daha doğru olacaktır.
Ayrıca bu durumda toplum tarafından yargılanma potansiyeline karşı öncelikli olarak partnerlerin birbirine destek olması ve hassasiyetle yaklaşması oldukça önemlidir.
Plansız Gebeliklerin Kadın Sağlığı Üzerindeki Etkileri
Plansız gebelikler kadın sağlığı üzerinde de bazı etkilere yol açmaktadır. Özellikle gebelik öncesi yapılması faydalı olan bazı hazırlıkların plansız gebelikte mevcut olmaması bu etkilerin önemli bir sebebidir. Hamile kalmak isteyen kadınların hamilelikten bir süre önce alkol ve sigara alımını bırakması gerekecektir. Oysa plansız gebelikte bu planlama yapılmamıştır. Dolayısıyla bu durum kadının hamilelikteki direnci ve fiziksel sağlığı ile anne karnındaki bebeğin sağlığını olumsuz etkileyebilecektir.
Ayrıca gebelikten önce alınmaya başlanması gereken bazı takviyelerin alınmaması da olumsuz etkilere yol açabilir.
Hamilelikten önce gereken cinsel taramaların yapılmaması, gerekli aşıların güncel olmaması ve uygun diyetlerin uygulanmaması da plansız gebeliğin kadın sağlığı üzerinde olumsuz etkiler meydana getirmesine neden olabilir.
Plansız Gebelik ve Ekonomik Kaygılar
Hamilelik planlamasının önemli bir kısmını da ekonomik planlama oluşturmaktadır. Hem hamilelikte hem de bebeğin bakımı için ayrılacak bütçenin belirlenmesi gibi planlamaları kapsayan ekonomik planlama; bireylerin kendini bu duruma hazırlaması ve psikolojik olarak da rahat hissetmeleri açısından önemlidir.
Ancak plansız gebelikte ekonomik planlama yapılamaz ve bireyler bu gebeliğe maddi açıdan da hazırlıksız yakalanabilir. Bu durumda ekonomik kaygılar kendini gösterecek ve bu kaygılar stres, depresyon, endişe gibi birçok kaygıyı da beraberinde getirecektir. Bu ekonomik kaygıların daha fazla soruna yol açmaması için yapılması gereken gebelik süreci boyunca gerekli maddi önlemlerin alınması ve partnerlerin kendi içinde ekonomik planlamalarını yapmalarıdır.
Beklenmedik Bir Gebeliği Kucaklamak: Psikolojik Destek ve Rehberlik
Beklenmeyen bir duruma adapte olmak her zaman kolay olmayabilir. Hele ki bu beklenmeyen durum fiziksel, psikolojik sağlığınızda ve hayatınızda ani değişimlere yol açacak; hayatınız başka bir yola yönelecekse.
Bir bebeğin sorumluluğunu almak planlayarak hareket edildiğinde dahi kaygı verici bir durum olacakken bir de plansız gebelik sonucu acil bir şekilde adeta bir görev hâlini aldığında elbette bireyi daha da zorlayacaktır. Bu durumun kişide psikolojik bir yıpranmaya neden olması kaçınılmaz görünmektedir. Ancak süreç doğru yönetildiğinde ve gereken psikolojik destek alındığında bu yıpranmanın minimum düzeyde olması elbette mümkündür.
Plansız gebeliklerde partnerlerin birbirine göstereceği anlayış ve vereceği psikolojik destek birincil önemli husustur. Ayrıca bireyin kendi çabası, ailelerin bireylere vereceği destek de önemlidir. Bunların yanında plansız gebelik sürecinin oldukça hassas yönetilmesi gereken bir süreç olduğu unutulmamalı ve gerekli görüldüğünde profesyonel destek almaktan da çekinilmemelidir.
Plansız Gebelikte Çocuğun Geleceği İçin Plan Yapma
Gebelikten itibaren çocuğun geleceği için plan yapmak, ebeveynlerin her anlamda tabiri caizse önünü görmesi ve aynı zamanda doğacak bebeğin konforlu bir hayat yaşaması açısından önemlidir.
Planlanmış gebeliklerde henüz gebelik dahi gerçekleşmeden bu durum çoğu zaman ebeveynler arasında konuşulur ve ekonomik planlama da bu gelecek planları göz önüne alınarak yapılır. Ancak plansız gebelikte partnerler henüz bir çocuk sahibi olmanın hayalini kurmadıkları için hâliyle bu çocuğun geleceğinin planını da yapmazlar. Bu durumda onları bir çocuğun sorumluluğunu almak karşısında savunmasız hâle getirebilir.
Plansız gebelikte anne baba adaylarını kaygıya sürükleyen durumlardan bir tanesi de çoğu zaman bu plansızlıktır. Plansız bir gebelik ile karşı karşıya kalması gereken bireyler, gebeliğin ilk etkilerini atlatmaları ile birlikte, ekonomik planlama aşamasına geçmeden önce bir gelecek planlaması yapmaları durumunda kendilerini çocuğa daha hazır hissedecek ve her ikisinin de duydukları kaygının düzeyi azalacaktır. Bu açıdan bireylerin planlamaları aşama aşama yapmaları da önemlidir.
Plansız Gebelikte Kadınların Yaşadığı Çatışmalar
Gebelik, kadın vücudunda ve zihninde büyük oranda değişiklikler meydana getirmesinin yanında hormonal olarak değişimlere yol açacaktır. Dolayısıyla kadın vücudu açısından heyecanlı ve tatlı bir dönem olmasına karşın oldukça zorlayıcı da olabilecektir.
Anne adayının zihninde gebe olduğunu öğrenmesinden itibaren bazı çatışmaların meydana gelmesi normaldir. Ancak plansız gebelikte, gebelik öncesi zihinsel ve psikolojik açıdan herhangi bir hazırlık olmadığından, bu çatışmalar çok daha yoğun bir hâlde olacaktır. Özellikle gebeliğin öğrenildiği ilk zamanlarda anne adayının zihninin adeta bir savaş alanı hâlini alması muhtemeldir. Bu çatışmalar karşısında panik yapılmaması ve baba adayının partnerine anlayışla yaklaşması çok önemlidir. Aynı zamanda anne adayının da kendisine anlayışlı davranması ve panik yapmaması gerekmektedir.
Zihinsel çatışmalar ile baş etmek için meditasyon vb. nefes egzersizlerine başvurulacağı gibi profesyonel destek de alınabilecektir.
Plansız Gebeliklerde Çiftler Arasındaki Duygusal Bağ
Hamilelikte çiftler arasındaki duygusal bağ ve sağlıklı bir ilişki, artık birlikte bir çocuğun sorumluluğunu üstlenecek ebeveynler olan kişilerin hayatında ve çocukları ile birlikte yaşayacakları bu ebeveynlik sürecinde oldukça önemli bir rol oynar.
Özellikle plansız gebelikte de yaşanan ani değişimin üstesinden gelebilmek için partnerler arasındaki duygusal bağ kritiktir. Duygusal bağın sağlam olması ve partnerlerin birbirine olan desteği; plansız gebeliğin yoğun düzeyde yol açtığı kaygı, stres gibi negatif duygular ile daha iyi baş edilebilmesini sağlar. Ayrıca güçlü bir duygusal bağın; genel olarak hamilelik sürecinin sağlıklı geçmesi, plansız gebeliğin daha hazır bir ebeveynliğe dönüşmesi, gerekli planlamaların yapılması gibi getirilerinin yanında doğacak bebeğin sağlığı açısından da önemli büyüktür.
Plansız Gebelikler ve Genç Anne-Babalar
Genç yaştaki kişilerin plansız gebelik ile karşı karşıya kalması nispeten daha olgun kişilere nazaran daha fazla zorlayıcı olabilecektir. Zira henüz hayatının başında sayılan, kendi sorumluluğunu almayı öğrenmekte olan ve ayaklarının üzerinde durmaya çalışan kişilerin bir de bebeğin sorumluluğunu alacağını idrak etmeleri ve bu sorumluluğa kendilerini hazırlamaları daha zor olacaktır.
Bu durumda çoğu zaman anne baba adaylarının profesyonel destek alması en doğrusu olacaktır. Bunun yanında genç yaşta plansız gebelik yaşayan kişilere aile desteği de oldukça önemlidir. Sürecin doğru yönetilmesi ve dünyaya gelecek olan bebeğin sağlığınnı kötü etkilenmemesi açısından aileler, genç bireylere anlayışla yaklaşmalı, onları yargılamamalı ve doğru yönlendirmelidir.
Plansız Gebeliklerde Anne-Baba Olmaya Hazırlık
Anne baba olmaya hazır olmak, yalnızca fiziksel ya da maddi yönden değil psikolojik yönden de bir bebek sahibi olmanın ön koşulu olmalıdır. Zira tüm bu yönlerden hazır olmadan bir bebek sahibi olmak hem dünyaya gelen bebeğin hayatını hem de ebeveynlerinin hayatını oldukça zorlaştıracaktır.
Genel olarak dünyaya bir çocuk getirmek ve anne baba olmaya hazırlanmak hassasiyetle ve iyi düşünerek yürütülmesi gereken bir süreçtir. Planlanarak gerçekleşen bir gebelikte çiftlerde anne ve baba olmaya hazırlık gebeliğin öncesinde başlarken plansız gebelikte bu hazırlığın tamamı 9 aylık gebelik sürecine sığdırılmak durumunda olacaktır. Hâl böyle olunca anne baba olmaya hazırlık, daha hızlı gerçekleşmesi gereken bir süreç olacaktır. Bu süreçte çiftlerin birbiri ile iletişim kurmaya özen göstermesi, empati yapmaktan kaçınmaması, birbirine anlayış ile yaklaşması oldukça önemlidir.
Burada ebeveynlere; anne baba olmak konusunda yazılan kitaplar, çekilen belgeseller ve gerektiğinde profesyonel birinden psikolojik destek almak yardımcı olacaktır.
Plansız Gebelikler ve Uzun Vadeli Etkiler
Plansız gebeliğin meydana getirdiği etkiler kimi zaman yalnızca hamilelik döneminde mevcut olan kısa vadeli bir durum olarak görülebilir. Ancak sanılanın tam aksine plansız gebelik, oldukça uzun vadeli etkiler doğurur.
Öyle ki plansız gebelik sonucu dünyaya gelen bebeğin hayatında dahi bu gebelikte anne babasının yaşadıklarının etkisi devam edebilecektir. Örneğin plansız bir gebelik sonucu dünyaya gelen çocuklarda değersizlik hissi, öz güvensizlik gibi problemlerin daha fazla görüldüğü söylenmektedir.
Böyle bir durumla karşı karşıya kalmamak için plansız gebelik sonucu hamilelik sürecinin oldukça hassas geçirilmesi oldukça önemlidir. Plansız bir gebelik ile karşı karşıya kalan anne baba adaylarının ilk etapta şaşırması, bir zihin karmaşası yaşaması ve stres yapması normal ise de bu olumsuz olguların uzun sürmemesi için çaba gösterilmelidir. Gebeliğe devam edilip edilmeyeceğinin kararını çok iyi vermek, çocukla ilgili hayaller kurmak, öz farkındalığı artıran aktivitelere yönelmek, kendini psikolojik açıdan bir çocuğun sorumluluğunu alabilecek duruma getirmek ve gerekli ekonomik planlamayı yapmak bu sorunların uzun sürmemesi açısından atılabilecek bazı adımlardır.