EMDR Nedir? Nasıl Uygulanır?
EMDR Nedir?
"Eye Movement Desensitization and Reprocessing" kelimelerinin baş harfi ile isimlendirilen EMDR terapi yöntemi, Türkçe adıyla "Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme" terapisidir. EMDR terapisi, kişinin yaşadığı ve etkileri hala hayatında hissedilen zorlu olaylar ve anıları anlamlandırmasını ve etkisinden kurtulmasını sağlayan bir yöntemdir.
Bir psikoterapi uygulaması olan EMDR, kişinin zihninde yer alan kötü anılarının yeniden işlenmesini sağlar ve bu kötü anıları değiştirir. Terapi alan kişinin yaşadığı olumsuz ruh halinin nedenini daha önce yaşanmış olan kötü anılar olarak kabul eden bu yöntem zihinde yer alan anılara ait bilgileri yeniden işlemeyi amaçlar. Süreçte adaptif (uyumsal) bilgi işleme modelinin rehberliği kabul edilir. Bu rehberlikle, kişinin eski kötü anılarından kaynaklı yanlış inanışlar ve uyumsuz davranışları terapi ile değiştirilir ve diğer yaşam tecrübelerinin anıları ile birleştirilir.
EMDR Nasıl Ortaya Çıktı?
EMDR terapisi ilk olarak 1987 yılında, Dr. Francine Shapiro’nun göz hareketlerinin rahatsız edici düşüncelerin şiddetini azaltabildiğini keşfetmesiyle ortaya çıkmıştır. Dr. Shapiro bu etkiyi travma yaşamış kişiler üzerinde bilimsel yöntemlerle incelemiş ve terapinin başarıya ulaştığını gösteren bir çalışma ortaya koymuştur.
Yapılan çalışmanın olumlu sonuçlarıyla birlikte EMDR terapisi, dünya çapında terapist ve bilimsel araştırmacıların önemli katkıları ile hızlı bir gelişim göstermiştir. Günümüzde de EMDR, farklı terapi ekollerinden ögeleri barındıran, özel standartlaştırılmış protokolleri bulunan, bütüncül bir terapi yöntemi olarak uygulanmaya devam etmektedir.
EMDR Terapisi Nasıl Uygulanır?
EMDR terapisi uygulayan terapist, danışan ile sözlü iletişim kurduktan sonra terapist ve danışan birlikte önceki yaşantıya dair kötü anıları belirler. Ardından terapist hedeflediği anılara ulaşır ve iki yönlü uyaranlara vermeye başlar. Bu uyaranlar göz hareketleri, sesli uyaran verme ya da dokunsal uyaranlar verme şeklinde olabilir. Bu iki yönlü uyaranlar, EMDR terapisinin temel yöntemi kabul edilir ve sonuç üzerinde direkt etki salar.
Çünkü danışana verilen bu iki yönlü uyaranlar ile beynin iki yarım küresi arasında bir geçiş sağlanabilir. Böylece olumsuz ve travma yaratan anıların depolandığı hafıza alanlarına çok daha hızlı ulaşılması mümkün olur. Bu alanlarına ulaşıldığında korku ve kaygı ile depolanmış bellek yerine, kişinin kendini daha güçlü ve güvende hissettiği yeni bilgiler oluşturulur.
Unutulmamalıdır ki EMDR asla bir hipnoz yöntemi değildir. Hipnoz yönteminin aksine bu terapi boyunca danışan uyanıktır ve bilinci yerindedir. Danışanlar ile önceki yaşantılar ile ilgili anılar birlikte belirlenir. EMDR terapisinin başarıya ulaşabilmei için terapistin mutlaka bu alanda iyi bir eğitim almış olması gerekir.
EMDR terapi sürecinde 8 aşamalı, üç yönlü bir protokol uygulanır. Temel hedef, her zaman geçmişte yaşanan anıların yeniden işlenmesi ve bunun sonucunda duyarsızlaşmanın sağlanmasıdır. Bugünkü belirtilerin sürecinde, kişinin gelecekte karşılaşacağı benzer sorunlar karşısında yeni bir bakış açısı kazanması amacıyla yol alınır.
EMDR Protokolü
Danışan Geçmişi: Danışan ve terapist birlikte belirtilerin ve sorunların kaynağı olabilecek anıları ve gelecekle ilgili hedefleri belirler. Buna uygun bir plan da yine karşılıklı iletişimle oluşturulur.
Hazırlık Aşaması: Öncelikle kişi terapist tarafından EMDR terapisi hakkında bilgilendirilir ve işleme hazır hale getirilir.
Değerlendirme Aşaması: Terapist, kişinin hedeflenen anısını temsil eden resmi, bu resimle ilgili bugün hala hissettiği negatif inançlarını, duygularını, hislerini ve ulaşmayı hedeflediği pozitif düşünceleri belirlemesine yardımcı olur.
Duyarsızlaştırma Aşaması: Bu aşamanın başlangıcında danışan anıyı temsil etmek üzere seçilen resme odaklanır ve bu resme dair negatif inançlarını düşünür. Negatif duygular tamamen hissedilir ve bedeninde yarattığı değişim fark edilmeye başlanır. Kişi bu aşamada içeriğini ya da neye sebep olacağını kontrol altında tutmaya çalışmadan zihninden geçenleri fark etmeye başlar.
Kişi işlemleme sırasında terapistin iki yöne hareket ettirdiği parmağını gözleriyle takip eder. Hem zihninden geçenlere hem de göz hareketlerine aynı anda dikkat etmesi beynin sağ ve sol yarımkürelerinin ilişkiye geçirdiğini gösterir.
Beyin, eski yaşanmışlıklardan gelen bilgiyi REM uykusu (Hızlı Göz Hareketli Uyku) sırasında işler. EMDR terapisinde uygulanan çift yönlü göz hareketleri de benzer bir fizyolojik etkiyi uyanıkken sağlar. Bu süreçte görme dışında iki yönlü sesli ya da dokunsal uyaranlardan da yararlanılması mümkündür.
Terapist her uygulamadan sonra, mutlaka danışan kişiye zihninden geçenleri sorup işlemlemeyi kontrol ederek tüm süreç boyunca danışana rehberlik sağlar. Bu işlem, kişi hatırladığı anı ile olumlu düşünceler geliştirmeye başlayana ya da daha az rahatsızlık hissetmeye başlayana kadar devam eder.
Yerleştirme Aşaması: Terapi uygulanan kişinin bu anıya dair geliştirmeye başladığı pozitif inançları pekiştirmek ve kuvvetlendirmek amacıyla uygulanan setlerdir.
Beden Tarama Aşaması: Kişinin bedenini taraması ve rahatsızlık yaratan bir duyum varsa işlenmesi sağlanır.
Kapanış Aşaması: Bu aşamada terapist danışan kişiye geribildirimde bulunur ve uygulanan seanstan sonra neler olabileceği konusunda bilgi verir. Devam eden süreçte, psikolojik tepkileri hakkında notlar tutmasını ve kendisiyle paylaşmasını ister.
Yeniden Değerlendirme Aşaması: Bu aşamada karşılıklı olarak bir önceki seansın değerlendirmesi yapılır. Terapist öncelikli olarak bir önceki seansta ulaşılan pozitif düşüncelerin zihinde yer edinip edinmediğini kontrol eder. Sonrasında danışandan gelen yeni bilgileri ve not ettiği psikolojik tepkileri değerlendirir. Yapılan bu değerlendirme sonucunda işlemleme sürecine devam edilir ya da soruna neden olabilecek diğer anılar üzerinde çalışılmaya başlanır.
Kötücül düşüncelere neden olan düşüncelerin işlenmesi tamamlandığında, kişide bugün rahatsızlık yaratan birçok belirti ortadan kalkar. Yine de her ihtimal göz önünde bulundurularak her semptom tekrar taranır ve gerekli görülürse tekrar işlenebilir. Böylece 3 aşamalı protokolün geçmiş ve bugün aşamaları tamamlanmış olur. Ardından, gelecek aşamasına geçilebilir.
Terapist bu aşamada kişiden daha önce belirlenmiş olan, danışandan daha önce belirlenmiş, her bir güncel tetikleyici durum için arzu ettiği davranışları belirtmesini ister. Birlikte dilediği davranışların sergilenebileceği senaryolar hazırlanır ve kişi bu senaryoları hayalinde adım adım yaşayarak rahatsızlık veren bir durumla karşılaşıp karşılaşmayacağını öngörmeye çalışır. Rahatsızlık veren bir durumla karşılaşılırsa işlemleme süreci uygulanır. Gerekli görülmesi halinde danışanın yeni bilgi ve beceriler kazanması sağlanarak daha önce sorun yaşadıkları durumlara benzer durumlarla karşılaşırsa daha kolay baş etmelerine olanak sağlanır.
EMDR Terapisi Hangi Durumlarda Uygulanabilir?
EMDR terapisi genellikle kaygı ve şiddetli korkular için uygulanır. Ancak bu durumlar dışında da birçok psikolojik hastalığın destek sürecinde kullanıldığı da bilinir. EMDR terapisinin kullanıldığı psikolojik hastalıklar şu şekilde sıralanabilir;
- Kaza, deprem, savaş, taciz, şiddet gibi travmatik olaylar,
- Olumsuz yaşam deneyimleri,
- Kaygı bozukluğu,
- Depresyon,
- Öfke nöbetleri,
- Fobiler,
- Panik atak,
- Yas süreci,
- Stres bozukluğuna bağlı sorunlar,
- Geçmişten kaynaklı cinsel Sorunlar,
- Kronikleşen ve fiziksel nedenleri bulunamayan ağrılar,
- Yeme bozuklukları,
- Alkol ve madde bağımlığı,
- Kişilik bozuklukları.
EMDR Terapisi Kaç Seansta Tamamlanır?
EMDR terapisi yapanın, terapist-danışan ilişkisini çok iyi sağlamış olması gereklidir. EMDR terapisinin ne kadar süreceğini hastanın ruhsal durumu, eşlik eden başka psikiyatrik hastalığın varlığı, yaşadığı travmanın karmaşıklığı ve hastanın psikososyal destek sistemleri belirler. Bu terapide sorunlar bazen bir seansta çözülebilmesine rağmen önerilen 3 seansta duygu ve düşüncelerin işlenmesidir. Bazen karmaşık travmalarda 8-10 seans boyunca devam edebilir.
EMDR Terapisi Etkin Bir Yöntem Midir?
EMDR terapisi dünya çapında kabul gören ve yaygın olarak kullanılan bir terapi yöntemidir. Dünya üzerinde EMDR terapisinin geçerliliğini kabul eden uluslararası sağlık kuruluşlarından en önemlileri şu şekilde sıralanabilir;
- Dünya Sağlık Örgütü (WHO, World Health Organization)
- Birleşik Krallık Sağlık Bakanlığı (United Kingdom Department of Health)
- Amerikan Psikiyatri Birliği (APA, American Psychiatric Association)
- Uluslararası Travmatik Stres Çalışmaları Birliği (International Society for Traumatic Stress Studies)
- Amerika Savaş Gazileri Bakanlığı (U.S. Department of Veterans Affairs)
- Amerika Savunma Bakanlığı (U. S. Department of Defense)
- Ulusal İsrail Akıl Sağlığı Kurulu (Israeli National Council for Mental Health)
- Türkiye Psikiyatri Derneği
Alanında uzman kadrosuyla Psikolog Ofisi, bütün psikolojik rahatsızlıkların üstesinden gelebilmeniz için yanınızdadır. Psikolojik destek süreçlerini en modern yaklaşımla ele alan Psikolog Ofisi, en hızlı ve en doğru çözümleri sunar. Bu sayede, nerede olursanız olun, sadece 1 dakika içerisinde dilediğiniz psikologdan online terapi alabilirsiniz.
Kaynakça:
