Penis Kıskançlığı ve Kız Çocuklarının Gelişim Sürecindeki Etkileri

Psikolojiye olan büyük katkılarda bulunan Sigmund Freud’un en önemli katkılarından biri, psikanalitik teoriyi psikoloji kütüphanesine kazandırmış olmasıdır. Zira yaptığı çalışmalar onun, psikanaliz teorinin babası olarak anılmasını kaçınılmaz olarak beraberinde getirmiştir. 

Bu teorinin incelediği önemli konulardan biri de, cinsel kimlik gelişimi ve cinsel gelişim sürecidir. Penis kıskançlığı, tıpkı Oedipus Kompleksi ve Elektra Kompleksi gibi psikanaliz teorinin ele aldığı bir başlık olup; psikoseksüel gelişim esnasında kız çocuklarının penise ve erkek çocuklara olan bakış açısını inceleme altına alır. 

Penisin varlığını ve ona sahip olmadığını hisseden kız çocuklarının bir nevi yoksunluk hissiyatına kapıldıklarını ve kıskançlık güdüsü geliştirdiklerini konu edinen penis kıskançlığı, psikoseksüel gelişimin fallik (3-6 yaş) aşamasında kendini göstermektedir. 

Bu evrede kız çocukları kendilerinin ve karşı cinsteki çocukların cinsel organlarını fark eder, farklı olduğunu algılaması ile penisi merak etmeye ve aynı zamanda penisi bulunan erkek çocuklarına karşı kıskançlık beslemeye başlar. Her ne kadar günümüzde çoğu psikolog tarafından eleştirilen ve seksist bulunan bir kavram olsa da Sigmund Freud, penis kıskançlığının psikoseksüel gelişimde ortaya çıkan gerçek bir psikolojik olgu olduğunu savunmuştur. 

Cinsiyet Gelişiminin Psikoseksüel Aşamaları

Psikanalitik teorinin incelediği önemli konulardan biri de bireyin psikoseksüel gelişmidir. Beş farklı aşamadan oluşan psikoseksüel gelişimin her aşaması kendine özgüdür ve farklı gelişimleri beraberinde getirir. Bu aşamaları açıklayacak olursak:

• Oral aşama (0-1 yaş): Psikoseksüel gelişimin ilk aşamasını ifade eden oral aşama yenidoğan evresinden bir yaşına kadar olan süreci içine alır. Bu aşamada birey tamamen yetişkinlere bağımlıdır ve ego-süper ego kavramları henüz gelişmemiştir. Dolayısıyla henüz kişilik yapısı gelişmiş değildir. Ayrıca belirtmemiz gerekir ki Freud, bu aşamada saplantılı kalmış bir bireyin yetişkinlik döneminde aşırı yeme bozukluğu, kronik doyumsuzluk gibi sorunlarla karşı karşıya kalacağını belirtmektedir. 
• Anal aşama (1-3 yaş): Oral aşamadan sonra başlayıp üç yaşa kadar olan dönemi kapsayan anal aşama sırasında çocuk dışkılamak üzerine odaklanır ve bundan aşırı düzeyde zevk alır. Libidonun anüse odaklanmasından ileri gelen bu olgu ebeveyn ile çocuk arasında ufak bir çatışmaya ve sonrasında tuvalet eğitimine yol açar. Tuvalet eğitimi anal aşamanın çok önemli bir kısmıdır ve yetişkinlikte tahmin edildiğinden daha büyük etkilere yol açar. Özellikle sert bir tavır ya da erken verilen tuvalet eğitimi; çocukların ileride aşırı şekilde otoriteye bağımlı, dakik, titiz karakterlerde birer yetişkin olmasını beraberinde getirebilir. 
• Fallik Evre (3-6 yaş): Psikoseksüel gelişimin en çok olguyu beraberinde getiren aşaması olan fallik aşama, üç yaş ile altı yaş arasını içine alır. Oedipus kompleksi, elektra kompleksi ve penis kıskançlığı bu olgulardan bir kaçıdır. Bu evrede; cinsel organlarını keşfeder ve libido, bunun üzerine yoğunlaşır. Aynı zamanda karşı cinsten farklı olan cinsel özelliklerin de bu aşamada keşfedildiğini söyleyebiliriz. 
• Gizlilik Evresi (6-18 yaş, ergenlik): Psikoseksüel gelişimin büyük bir bölümünü gizlilik evresi kapsar. Altı yaşından başlayarak tüm bir ergenlik evresini içine alan bu aşama cinsel açıdan bastırılan ve nispeten sakin geçen bir aşamadır. Bunun nedeni cinsel arzunun ve enerjinin baskılanması ve tam bir keşif aşaması olmasıdır. Burada çocuklar daha ziyade aileden biraz da olsa bağımsızlaşıp yeni çevreler ve sosyal beceriler geliştirmeye odaklanmaktadır. 
• Genital evre (ergenlik- ): Psikoseksüel gelişimin en geniş evresini kapsayan bu aşama ergenlik ile başlar ve ölüme kadar olan tüm zamanı içine alır. Bu aşamada artık aktif bir cinsel arzu ve libidodan bahsedilmektedir. Ego ve süperego burada artık tamamen gelişir ve aktif bir cinsel yaşam mevcuttur. 

Fallik Dönemin Önemi ve Çocuklarda Cinsiyet Farkındalığı 

Çocuklarda cinsel özelliklerin keşfi ve cinsiyet farkındalığı ilk olarak üç-altı yaş aralığını içine alan fallik dönemde başlamaktadır. Bu nedenle psikoseksüel gelişim sürecinde fallik aşamanın oldukça önemli bir yere sahip olduğunu söylemiştik. 

Fallik aşama; cinsel kimliğin geliştiği, cinsel organların keşfedildiği ve libidonun cinsel organlar üzerine odaklandığı aşamadır. Dolayısıyla cinsiyet farkındalığının fallik dönemde edinildiğini söylemek gerekir. 

Bu dönemde çocuk kendi cinsel organını ve yoksun olduğu, karşı cinste bulunan cinsel organı fark eder. Böylece cinsiyet farkındalığının ilk adımları atılır. 

Bu aşamada ailenin çocuğa bilinçli yaklaşması oldukça önemlidir. Aksi hâlde çocuklar fallik dönemde takılı kalabilir ve karşı cinse karşı koyulmaz bir kıskançlık ya da hayranlık güdebilir. Bu da yetişkinlikte oldukça zor durumların önünü açmaktadır. 

Penis Kıskançlığın Kız Çocuklarının Gelişimine Etkileri Nelerdir?

Penis kıskançlığı; fallik dönem içerisinde bulunan her kız çocuğunda gözlemlenebilen bir durumdur. Ancak özellikle üstesinden gelinmemesi hâlinde gelişimde olumsuz bazı etkilere yol açabilecektir. 

Özellikle kız çocuklarının kendi bedenleri ile bütünleşmesi ve kendilerini sevmesinin önüne geçebilecek olan bu durum anne ile olan ilişkileri de negatif etkileyebilecek bir potansiyeldedir. Öyle ki çocuk kendisinde ve annesinden var olmayan cinsel organa karşı duyduğu kıskançlığın bedelini annesine ödetmeyi seçebileceği gibi, babasına duyduğu aşırı hayranlık da annesi ile olan ilişkisini kötü etkileyecek bir boyuta ulaşabilecektir. 

Öte yandan kendi bedenini kabullenmemesi de kız çocuklarının gelişiminde oluşabilecek en olumsuz sorunlardandır. Zira bireyin kendi bedeni ile bütünleşememesi, psikolojik sağlığın da kötü etkilenmesine yol açacak ve depresyon ve öz güven eksikliği başta olmak üzere birçok problemin kapısını aralayacaktır. Bu açıdan her ne kadar penis kıskançlığı bir dönem için normal karşılanabilecek olsa da geçici olmalı ve sürekli bir hâl almamalıdır. 

Penis Kıskançlığının Öz Güven ve Cinsiyet Kimliği Üzerine Etkileri Nelerdir? 

Kişinin kendi bedeni ile barışık olması ve kendini olduğu gibi kabul etmesi özgüvenin yeterince gelişmesi açısından oldukça önemli bir olgudur. Bunun yanında kendi cinsel organını kabul etmek ve sevmek de kendi özelinde cinsiyet kimliğinin sağlıklı gelişimi açısından gerekli bir olgudur. 

Ancak penis kıskançlığı, hem özel hem genel anlamıyla kişinin kendi bedenini kabul etmesi ve sevmesinin önünde engel oluşturabileceğinden öz güven düşüklüğü ve sağlıksız bir cinsiyet kimliği gelişimine neden olabilecektir. 

Zira bir kız çocuğunun, kendi bedenini sevmemesi kabul etmemesi ve vajinasını bir kusur ya da eksiklik olarak görmesi onun hem öz güvenini düşürecek hem de kendi cinsel kimliğini bir eksiklik olarak tanımlamasına ve cinsiyet kimliği gelişiminin sağlıklı tamamlanmamasına neden olur. Bu da penis kıskançlığı belirtilerinin kalıcı bir hâl aldığının göstergesidir. 

Dolayısıyla penis kıskançlığının en olumsuz etkilerinin özgüven ve cinsiyet kimliği sorunları üzerinde olacağını söylemek yanlış olmayacaktır. 

Çocuklarda Cinsiyet Kimliği Gelişimini Destekleyen Yaklaşımlar

Çocuklarda cinsiyet kimliği gelişimi, sağlıklı bir çocukluk döneminin yanında yetişkinlikte kişinin kendini gerçekleştirebilmesi açısından da oldukça önemli noktalardan biridir. Bir çocuğun kendi bedeni ile ve cinsel organı ile barışması ve bunları sevmesi cinsiyet kimliğinin sağlıklı olmasının birincil koşuludur. 

Dolayısıyla ebeveynlerin bu hususlar üzerinde hassasiyetle durması önemlidir. Bu nedenle cinsiyet gelişiminin henüz çocukluk döneminden ve özellikle fallik dönemden itibaren sağlıklı bir şekilde gelişim göstermesi için ebeveynlerin çocuğun hayatındaki etkileri oldukça önemlidir. 

Ebeveynlerin çocuğa göstereceği yaklaşım bu noktada önem teşkil eder. Özellikle, zaman zaman cinsiyet kimliğininin gelişim düzeyini test edecek oyunlar oynayarak bu düzeyin tespit edilmesi gereklidir. Ayrıca oynanacak olaylar cinsiyet gelişiminin düzeyini tespit etmekle kalmayacak bu gelişime oldukça fazla katkıda da bulunacaktır. 

Cinsiyet gelişiminin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi sürecinde dış çevrenin de fazlaca etkisi bulunmaktadır. Dolayısıyla burada ebeveynlerin ayrıca çocuğun arkadaşları ile olan ilişkisinin gözlemlenmesi ve dijital dünyanın cinsiyet kimliğine olan etkisinin de kontrol altında tutulması oldukça önemlidir. 

Çocuklarda Cinsiyet Kıskançlığına Yönelik Terapi Teknikleri

Çocuklarda penis kıskançlığı ve genel olarak cinsiyet kıskançlığı, psikolojik gelişimin önünde önemli bir engel olacak, cinsiyet kimliği gelişimini oldukça negatif etkileyecek ve öz güven düşüklüğü başta olmak üzere birçok psikolojik problemin kapısını aralayacaktır. Dolayısıyla fark edildiği aşamadan itibaren önüne geçmek için çabalanması ve gerekli görüldüğünde psikolojik destek sağlamaktan çekinilmemesi gerekmektedir. 

Özellikle cinsiyet kıskançlığı üzerinde etkili olabilecek terapi tekniklerinden yardım alınması hem çocukluk döneminde hem de yetişkinlik döneminde psikolojik sağlığın korunması için önemlidir. Bu tekniklerden başlıcası çocuklar açısından çocuk ve ergen terapisi sürecinde uygulanacak olan oyun terapisi yöntemidir. 

Oyun terapisi ile çocuğun cinsiyet kimliği gelişiminin hangi düzeyde olduğu tespit edilebilecek ve bu düzeyin sağlıklı bir hâl almasına katkıda bulunulacaktır. Yetişkinlerde ise özellikle BDT (Bilişsel davranışçı terapi) cinsiyet kıskançlığı sorununun hangi olaylardan ve olumsuz kalıplardan ileri geldiğinin çözümlenmesi ve bu kalıpların sağlıklı düşünceler haline getirilerek cinsiyet kıskançlığının çözümlenmesi için başlıca terapi tekniklerindendir. Ayrıca danışanın ve psikoloğun ortak karar alması ile farklı terapi teknikleri bu noktada tercih edilebilecektir.