Misophonia (Mizofoni) Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Çiğneme, kaleme dokunma, burnunu çekme veya kaşıma gibi tekrarlanan sesler herkes için sıkıntı ve odaklanma sorunlarına neden olabilir. Ancak seçici ses duyarlılığı sendromu olarak bilinen misophonia (mizofoni) adı verilen bir durumla yaşayan insanlar için bu sesler rahatsız edici olmaktan çok daha fazlasıdır. Misophonia (mizofoni) ile bu küçük sesler ve daha birçokları gerçekten dayanılmaz olabilir.

Basitçe söylemek gerekirse, misophonia (mizofoni) belirli seslere karşı aşırı bir hassasiyeti içerir. Nitekim, "misophonia" adı, Yunanca "ses nefreti" kelimesinden gelir. Bu aşırı duyarlılık, tetikleyici seslere karşı bir savaş ya da kaç tepkisine yol açar. Örneğin, rahatsız edici bir sese karşı aşırı bir dürtü duyabilirsiniz ve aşağıdaki tepkileri verebilirsiniz;

• Hemen odayı terk etmek
• Ellerinizi kulaklarınızın üzerine bastırmak
• "Şu sesi çıkarmayı kes!" diye bağırmak

Bazı tetikleyiciler o kadar çok sıkıntıya neden olabilir ki, bunun sonucunda belirli durumlardan ve insanlardan kaçınmaya başlarsınız. Yemek sesleri genellikle bu tepkiyi tetikliyorsa, tüm yemeklerinizi tek başınıza yemeye başlayabilir ve restoran, kafe veya insanların yemek yiyebileceği diğer halka açık yerlere gitmekten kaçınabilirsiniz.

Araştırmacılar misophonia adını ilk olarak 2001 yılında kullanmışlardır ve araştırmalar nispeten erken aşamalarda kalmıştır. Bazı uzmanlar, mizofoninin kendisini bir durum olarak görür, ancak diğerleri bunun diğer zihinsel sağlık durumlarının bir belirtisi olarak gelişebileceğine inanmaktadır.

Uzmanlar, mizofoni teşhisi için belirli kriterler üzerinde henüz anlaşmaya varamamışlardır. Ancak bunu, ruh sağlığı ve esenliği üzerinde önemli bir etkisi olabilecek gerçek bir endişe olarak kabul ederler. Birçok tıp ve ruh sağlığı uzmanı tedavi ve destek almanıza yardımcı olabilir.

“Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-5)” nın en son baskısı mizofoniyi içermez. Bununla birlikte, bazı doktorlar gelecekteki baskılarda "Obsesif Kompulsif ve İlgili Bozukluklar" kategorisine dahil edilmesini önermektedir.

Semptomlar, tetikleyiciler, olası nedenler ve başa çıkma ipuçları dahil olmak üzere mizofoni hakkında ayrıntıları öğrenmek için okumaya devam edebilir, Psikologofisi üzerinden alanında uzman isimlerden online terapi desteği alabilirsiniz. Platformumuz üzerinden ilk görüşmeyi her zaman ücretsiz olarak gerçekleştirebileceğinizi unutmayın! 

Misophonia (Mizofoni) Belirtileri Nelerdir?

Mizofoniyi genel olarak ana semptomundan tanıyabilirsiniz. Tetikleyici sesleri işittiğinizde güçlü bir olumsuz tepki oluşturmak en yaygın belirtisidir. Daha spesifik olarak, bu yanıt bir dizi duygu, düşünce ve fiziksel duyum içerebilir;

• Rahatsızlık, tahriş ve iğrenme duyguları
• Fiziksel veya sözlü olarak saldırma arzusu da dahil olmak üzere öfke, sinir veya saldırganlık duyguları
• Tetikleyici sesleri içerebilecek durumlarda sinirlilik veya huzursuzluk
• Kapana kısılma veya kontrolü kaybetme hissi de dahil olmak üzere endişe veya panik duygusu
• Vücutta veya göğüste sıkışma veya basınç
• Artan kalp hızı, kan basıncı ve sıcaklık

Bu belirtiler genellikle ilk kez ergenlik öncesi veya gençlik yıllarında ortaya çıkar. Mizofoni ile yaşıyorsanız, belirli seslere verdiğiniz tepkiyi biraz aşırı olarak kabul edebilirsiniz. Yine de bu seslerin neden olduğu sıkıntıyla başa çıkmakta veya tepkinizin yoğunluğunu kendi başınıza yönetmekte zorlanabilirsiniz.

Günlük hayatta duyduğunuz tetikleyici seslerle baş etmekte zorlandığınızda, genellikle bu sesleri duyduğunuz yerlerden kaçınmaya başlayabilirsiniz. Bu, arkadaşlardan ve aileden kaçınmak veya sık sık iş ve okulu kaçırmak anlamına gelebilir. Kısacası, mizofoni sonunda günlük hayatın akışını ciddi anlamda bozabilir.

Yaygın Misophonia (Mizofoni) Tetikleyicileri

Tetikleme sesleri kişiden kişiye oldukça büyük farklılıklar gösterebilir. Bu tetikleyiciler de zaman içinde değişebilir veya artabilir. Mizofoni, genellikle olduğu gibi, belirli bir sese tepki olarak başlasa bile, sonunda diğer sesler de benzer bir tepkiyi tetikleyebilir. En yaygın mizofoni tetikleyicilerinden bazıları, diğer insanlar tarafından yapılan seslerdir. Örnekler şunları içerir:

• Çiğneme veya şapırdatma
• Höpürdetme
• Yutma
• Yüksek sesle nefes alma
• Boğaz temizleme
• Dudak şapırdatma

Diğer tetikleyiciler şunları içerebilir:

• Burun çekme
• Yazı sesleri
• Kalem tıklaması
• Kağıtların veya kumaşların hışırtısı
• Saat sesi
• Ayakkabı sürtünmesi
• Bardaklar veya gümüş eşyaların tıkırdaması
• Tırnak törpüleme veya kırpma
• Mekanik uğultu ve tıklama
• Cıvıl cıvıl kuşlar veya cırcır böcekleri
• Hayvan tımar sesleri

Bazı insanlar için görsel tetikleyiciler de benzer bir tepkiye neden olabilir;

• Bacaklarını veya ayaklarını sallamak veya titretmek
• Burnunu ovuşturma
• Saçlarını veya kalemini döndürme
• Ağzı açık çiğneme
• Dudaklarını veya çenesini çiğneme hareketi yapar gibi oynatma

Mizofoni ile yaşıyorsanız, aynı sesi kendi başınıza çıkarmanın tipik olarak herhangi bir tepkiye neden olmadığını fark edebilirsiniz. Mizofonisi olan bazı insanlar, tetikleyici sesleri taklit etmenin neden oldukları sıkıntıyı hafifletmeye yardımcı olabileceğini bile bulmuşlardır.

Misophonia (Mizofoni) Nasıl Bir Duygudur?

Mizofoniniz yoksa, bunun nasıl bu kadar çok sıkıntıya neden olabileceğini merak edebilirsiniz. Bu durumu daha iyi anlamak için gerçekten nefret ettiğiniz bir sesi duyduğunuzda nasıl hissettiğinizi hayal etmeye çalışın. Kara tahtayı kazıyan çiviler klasik bir örnektir. Diğerleri, bir araba alarmının çalmasını veya bir bebek ağlamasını içerebilir. Bu sesleri duyduğunuzda, sinirleriniz alevlenirken cildiniz karıncalanabilir. Sadece hemen durmasını istersiniz.

Mizofoniniz olmadığında, çoğu insanı rahatsız etme eğiliminde olan sesleri ve bu seslere verilen yanıtı nadiren fark edersiniz. Dahası, çevrenizdeki diğer kişiler de benzer bir tepki verebileceğinden, muhtemelen rahatsızlığınızı veya iğrenmenizi ifade etmeyi kolay bulursunuz. Mizofonili insanlar, diğer insanların neredeyse hiç fark etmediği seslere tepki olarak bu hissi düzenli olarak ve bazen günlük olarak yaşarlar. Tetikleyici sesler, kalp çarpıntısı ve karın ağrısı gibi fiziksel kaygı semptomlarına da neden olabilir. Mizofonili insanlar, tetik sesini duyduklarının bilişsel olarak farkında bile olmadan tepkiyi deneyimlemeye başlarlar.

Misophonianın (Mizofoninin) Nedenleri Nelerdir?

Araştırmacılar, mizofoniye neyin neden olduğundan henüz emin değiller. Ancak aşağıdakilere sahip kişilerde daha yaygın göründüğünü biliyorlar:

• Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB)
• Anksiyete bozuklukları
• Tourette sendromu
• Kulak çınlaması

Bazı araştırmacılar ayrıca mizofoni ve Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) arasında da potansiyel bir bağlantı olduğunu öne sürmektedir.

Mizofonili ve endişeli bir kişi, belirli bir ses duyduğunda artan terleme ve kalp çarpıntısı yaşayabilir. Ancak, başka bir stres türüyle karşılaştıklarında da bu semptomlara sahip olabilirler. Mizofoniye sahip insanlara kaygı, fobiler ve diğer zihinsel sağlık koşullarıyla ilgili yanlış teşhis konulması da sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Ancak mizofoni, aşağıdakiler de dahil olmak üzere benzersiz özelliklere sahiptir:

• Genellikle ergenlik döneminde başlar ve ilk belirtiler genellikle 9 ila 12 yaşları arasında görülür.
• Kadınlar daha şiddetli semptomlar bildirme eğilimindedir.
• İlk tetikleyici genellikle bir ebeveyn veya aile üyesinden gelir, ancak zamanla yeni tetikleyiciler gelişebilir.
• Genellikle ailelerde ortak olarak görülür.

Misophonianın (Mizofoninin) Beyin Kimyası

Ortaya çıkan kanıtlar, mizofoni için beyin temelli bir açıklama sunmaktadır. 2019'da yapılan küçük bir araştırma, işitsel korteksiniz ve belirginlik ağınız arasındaki aşırı duyarlı bağlantı sayesinde mizofoninin gelişebileceğini göstermektedir. İşitsel korteks, beynin sesleri işleyen kısmıdır ve belirginlik ağı, hangi seslere ve diğer uyaranlara dikkat ettiğinizi belirlemekten sorumludur. Bu düzensiz bağlantı, beyninizin belirli bölümlerinde artan aktiviteye yol açar ve bu da deneyimlediğiniz yoğun duygusal tepkiyi tetikler.

Bir diğer 2021 çalışması, mizofoniyi düzensiz beyin bağlantısıyla birlikte daha büyük amigdala hacmine bağlamaktadır. Amigdala, sizi korkutan veya tehdit eden şeylere verdiğiniz tepkiler de dahil olmak üzere duyguların işlenmesine yardımcı olmaktadır. Araştırmacılar, belirli seslere verdiğiniz yanıtın kısmen amigdalanın boyutuyla ilgili olabileceğini öne sürmektedir.

Misophonia (Mizofoni)  İle Yaşamak ve Tedavisi

Günümüzde, mizofoni için belirgin bir tedavi yoktur, ancak semptomlarınızı yönetmek için seçenekleriniz vardır.

Tinnitus Yeniden Eğitim Tedavisi

Tinnitus, kulak çınlaması gibi kimsenin duyamayacağı sesleri duymanıza neden olur. Tinnitus yeniden eğitim terapisi, başlangıçta tinnituslu kişilerin bu sesleri kabul etmeyi ve tolere etmeyi öğrenmelerine yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Aynı zamanda mizofonili kişilerin tetikleyici seslerle başa çıkmayı öğrenmelerine de yardımcı olabilir.

Karşı Koşullandırma

Bu tedavi, daha zayıf bir ses tetikleyicisini, favori bir şarkı, sevilen birinin fotoğrafı veya dokunulduğunda rahatlatıcı bir şey gibi olumlu veya mutlu duygular uyandıran bir şeyle eşleştirir. 2015 yılındaki bir vaka çalışmasında, bu tedavi, mizofoni olan bir kadının ses tetikleyicilerine tepkisini azaltmasına yardımcı olmuştur.

Baş Etme Stratejileri

Başa çıkma tekniğiniz, bir tetikleyici duyduğunuzda bir odadan ayrılmayı içerebilir, ancak bazen ayrılacak durumda olmayabilirsiniz. Denenecek diğer şeyler şunları içerebilir:

• Gürültü önleyici kulaklık kullanma
• Müzik dinlemek, sakinleştirici sesler veya beyaz gürültü
• Sakinleştirici bir mantra veya onaylama ile dikkatinizi dağıtmak
• Kibarca sesi çıkaran kişiden durmasını istemek

Yağmur gibi seslerin baş etmede özellikle etkili olduğunu kanıtlanmıştır ve kullanıcıların yüzde 85'i kadarı semptomlarında bir miktar rahatlama yaşamıştır.

Yardım Almak

Eğitimli bir ruh sağlığı uzmanıyla yapılan terapi, sıkıntı mizofonisinin sebepleri hakkında açılmak için güvenli bir alan sunar. Terapi yoluyla, durumla başa çıkmak için etkili stratejiler öğrenebilirsiniz. Bilişsel davranışçı terapi (BDT), istenmeyen düşünce ve tepkileri ele almanıza ve yeniden çerçevelendirmenize yardımcı olan bir terapi türüdür. Bu tür bir terapi, tetikleyici seslerin neden olduğu duygular ve fiziksel duyumlar arasında gezinmenize yardımcı olmak için uzun bir yol kat edebilir.

Şu anda, Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), mizofoniyi tedavi etmek için herhangi bir ilacı onaylamamıştır. Hem mizofoni hem de anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk, depresyon veya dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi başka bir zihinsel sağlık sorununuz varsa, bir doktor veya psikiyatrist bu durumların semptomlarını iyileştirmeye yardımcı olabilecek ilaçlar hakkında daha fazla bilgi sunabilir.

Unutmamak gerekir ki psikolojik sorunlarda kişinin sürecini yönetmesini kolaylaştıracak psikolojik destek çok önemlidir. Alanında uzman ve deneyimli kadrosuyla Psikologofisi, daha sağlıklı günler için hep yanınızdadır. Psikolojik desteğe ihtiyaç duyduğunuz her an, uzman psikologlarımızdan online terapi alabilirsiniz.