Karanlık Korkusu (Niktofobi)

Bazen karanlıkta yürümek veya tamamen karanlık bir odada biraz vakit geçirmek her insana iyi gelir. Çoğu insan uykusu kaçtığında yataktan kalkıp karanlıkta oturmayı dinginleştirici bulur.

Ancak bazen de karanlıkta yürürken ya da karanlık bir ortamda vakit geçirirken tedirgin olur; kendimizi huzursuz hissederiz. İnsanın ruh haline göre karanlığa ihtiyaç duyması da, karanlıktan hoşlanmaması da normaldir. 

Ancak bazı insanlar kronik bir şekilde karanlıktan hiç hoşlanmaz; karanlık ortamda vakit geçirmek bir yana dursun, uyurken dahi etrafın tamamen karanlık olmasından rahatsız olur. Gelin bugün birlikte karanlık korkusunu inceleyelim. 

Karanlık Korkusu (Niktofobi) Nedir?

Karanlık; Nina Edwards’ın ‘’Karanlık, Kültürel Bir Tarih’’ isimli kitabında ‘’Karanlık görüş ayrılıkları yaşatır ve onlara canlılık katar. Bazıları karanlıktan ürker veya en azından sakınmayı tercih eder; karanlığın temsil eder gibi göründüğü şeylerden birçok kişi hoşlanmaz. Bazıları ise yarattığı garip ortamı çekici bularak, barındırdığı belirsizliklerden hoşlanır; her türlü folklor ve efsane çağrışımına, gizemliliğin ve meçhul olasılığın çağrısına kapılır. Karanlığa bütün maddi ve mecazi tezahürleri ile pek kestiremediğimiz şeylere ilişkin tutumlarımızın tarihi, tam anlamıyla kavranabilecek bir dünya anlayışını zorlar’’ şeklinde tasvir edilmiştir. 

Kitaplarda dahi kendine geniş bir yer bulan karanlık; kimi zaman hayatın romantize edilmesine bir araç olarak kullanılmış, kimi zaman da kasvet ve korkuyu karşıdakine yeterince hissettirebilmek için dizilerde, filmlerde ve hatta kitaplarda karanlıktan yardım alınmıştır. 

Korku insanın tehdit olarak algılayabildiği herhangi bir olay ya da durumda verdiği yaşamsal, uyarıcı tepkidir. Fobi ise; başkalarının zararsız kabul ettiği herhangi bir olguya karşı kişinin büyük bir korkuya kapılmasıdır. Karanlık korkusu diğer adıyla niktofobi ise, karanlık ortamlarda kişide aşırı kaygı duygusuna sebebiyet veren bir fobi türüdür. 

Karanlıkta görsel uyaranlardan yoksun kalınması insanda gerilimi, stresi ve kaygı duygusunu artırır. Ayrıca çalışmalar karanlığın beyindeki irkilme refleksini kolaylaştırdığını ortaya koymuştur. Ancak karanlıkta duyulan bu korku çoğu zaman kısa süreli olsa da bazı insanlarda bu korku uzun süreli ve sorunlu bir kaygı sorununa ve dolayısıyla niktofobiye (karanlık korkusu) sebep olabilir. 

Karanlık Korkusunun Nedenleri

Karanlık korkusu birçok farklı nedenden dolayı ortaya çıkabilir ancak bundan önce hangi kişilerde ortaya çıktığından bahsedelim. Karanlık korkusu her yaş grubunda görülebilse de daha çok çocuklarda ortaya çıktığı görülmüştür. Ayrıca kadınlarda karanlık korkusunun erkeklere oranla daha çok görüldüğü gözlemlenmektedir. 

Ayrıca kişide karanlık korkusu (niktofobi) oluşumu riskini arttıran bazı faktörler şöyledir:

• Kaygı bozukluğu
• Depresyon
• Obsesif kompulsif bozukluk
• Madde bağımlılıkları

Ayrıca kişide direkt olarak karanlık korkusuna neden olabilen bazı faktörler ise şöyledir: 

• Çocukluk çağında karanlık ile ilgili yaşanan travmatik olaylar
• Travma sonrası stres bozukluğu 
• Aileden gelen bir karanlık korkusu (niktofobi) öyküsü
• Karanlık korkusuna dair duyulan bir hikaye, okunan bir kitap ya da izlenen bir filmden etkilenmek

Karanlık Korkusu Belirtileri

Karanlık korkusu (niktofobi) kişilerde net gözlemlenebilen bir rahatsızlık olup, ayırt edici belirtilere sahiptir. Bu belirtilerden öne çıkanlarını sizler için derledik. 

Karanlık ortamlarda ortaya çıkan:

• Baş dönmesi,
• Mide bulantısı,
• Yutkunmada güçlük,
• Terleme,
• Nefes almada zorluk,
• Kalp atış hızında artış,
• El ve ayaklarda karıncalanma,
• Vücut ısısında ani düşüş veya artış

Bunların yanında karanlık ortamı düşündüğünüzde dahi kalp atış hızınızın arttığını, nefes almakta zorlandığınızı, yutkunmakta zorlandığınızı hissediyorsanız karanlık korkusu belirtileri taşıdığınızı söyleyebiliriz. 

Karanlık Korkusu Yaşayan Yetişkinler

Karanlık korkusu (niktofobi) daha çok çocuklarda görülse de yetişkin bireylerin de karanlık korkusu yaşamaları normaldir. 

Yetişkin bir bireyseniz ve niktofobiye sahipseniz karanlık korkusuna kapıldığınızda yapabilecekleriniz ile ilgili size verebileceğimiz bazı tavsiyeler şöyle:

• Öncelikle derin ve yavaş nefesler almaya çalışın. Bunun için derin bir nefes alıp; beş saniye boyunca nefesinizi tutup sonrasında yavaşça verebilirsiniz.
• En mutlu olduğunuz anları düşünmeye çalışın.
• Kendinizle sakinleştirici konuşmalar yapmaya çalışın ve telkin edici cümleler kurun.
• İçinizden 10’a kadar sayabilirsiniz. 
• İmkanınız varsa böyle anlarda sevdiğiniz bir insanla iletişim kurup ondan destek alabilirsiniz. 

Bu tavsiyeler karanlık bir ortamda kaldığınızda yapabileceklerinize dairdir. Ancak bunun yanında; yetişkin bir bireyseniz günlük hayatınızda karanlığa maruz kalma süreniz artacağından, karanlık korkusu sizin için daha zorlayıcı olabilecektir. Bu nedenle karanlık korkusundan kurtulmak için adımlar atmanız ve gerektiğinde profesyonel destek almanız önemlidir. 

Karanlık Korkusunun Teşhisi

Karanlık korkusunun tedavisi için elbette önce doğru bir şekilde teşhisinin yapılması gereklidir. Dolayısıyla her türlü psikolojik rahatsızlıkta olduğu gibi karanlık korkusunda da doğru teşhis oldukça önemlidir. 

Doğru teşhisin yapılması için öncelikle kişiyle konuşulur, karanlık ortamlarda ve karanlık düşüncesine kapıldığında gösterdiği belirtiler dinlenir ve hastanın karanlığa verdiği tepkiler gözlemlenir. 

Bunun yanında karanlık korkusunun tespiti açısından hastaya bazı testler de yapılabilir. Karanlık korkusu (niktofobi) için özellikle The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders olarak bilinen ve kısaca DSM- 5 olarak ifade edeceğimiz kitapta belirlenen semptomlara göre oluşturulan testler baz alınır. 

Karanlık Korkusunun Yenilmesi 

Karanlık korkusu (niktofobi) günlük yaşamınızı sürdürmenizi oldukça zorlayabilecek fobilerdendir. Dolayısıyla karanlık korkusunun yenilmesi için çaba harcamak önemlidir. Karanlık korkusunu yenmek zaman gerektirir. Dolayısıyla bu yolda kendinize anlayışlı davranmalı ve yeterince zaman tanımalısınız. Örneğin gece yatmadan önce ışıkları açık tutan bir insansanız; tüm ışıkları bir anda kapatmak yerine açık ışık sayısını zamanla azaltmayı deneyebilirsiniz. 

Eğer yetişkin bir bireyseniz ve karanlık korkusu yaşıyorsanız bunun normal olduğunu, yetişkinlerin de karanlık korkusu yaşayabileceğini unutmayın ve kendinizi yargılamayın. Ayrıca gerektiğinde profesyonel destek almaktan çekinmeyin. 

Karanlık Korkusu İle Baş Edebilmek İçin Evde Uygulanabilecek Yöntemler

Karanlık korkusunu yenmek isteyenler için vereceğimiz bazı tavsiyeleri sizler için derledik:

• Sizi karanlıktan daha fazla korkmaya itecek filmleri ya da gece haberlerini izlemeyi bırakabilir; korkunuzu kamçılayacak kitaplar okumayı bırakabilirsiniz.
• Karanlık hakkındaki düşüncelerinizi değiştirmeye ve yönetmeye çalışın. Bunun için meditasyon, mindfulness egzersizleri, yoga gibi aktivitelerden de yardım alabilirsiniz. 
• Karanlık korkunuzla yüzleşeceğiniz yerlerin en başında gelenler olarak odanız ve yatağınızı, daha çekici ve vakit geçirmek isteyeceğiniz bir duruma getirin.
• Karanlık korkunuzu yenmeye yardımcı olacak kitaplar okuyun. Bunun için karanlığı romantize eden kitapları ya da karanlık korkunuza sebep olduğunu düşündüğünüz travmanızı çözümlemenize yardımcı olacağını düşündüğünüz kitapları tercih edebilirsiniz. 
• Çok küçük anlarda da olsa karanlıkta tek başınıza vakit geçirmeye çalışın. 

Karanlık Korkusu Tedavisi

Karanlık korkusunu yenmek için kendi başınıza harcayabileceğiniz çabaların yanında bazı profesyonel yöntemlere de başvurmak, hayat konforunuzu iyileştirme sürecinizin hızlanmasına yardımcı olacaktır. Bu nedenle size karanlık korkusu ile başa çıkma sürecinden bahsetmek istiyoruz. 

Öncelikle, direkt karanlık korkusunun tedavisine odaklanan bir ilaç bulunmamakla beraber niktofobinin tedavisinde psikiyatrist yönlendirmesi ile genellikle depresyon ya da kaygı bozukluklarının tedavisinde kullanılan ilaçlardan destek alınır. Aynı zamanda panik atağa yönelik ilaçlar da tedavide kullanılabilmektedir. Bunun kararını verecek olan ise sizi, fobi belirtilerini ve fobinin oluşum sebebini gözlemleyerek karar verecek olan doktorunuzdur.

Karanlık korkusunda ilaçların yanında terapiden de destek almak karanlık korkusunu yenme sürecinizde size destek olacaktır. Zira karanlık korkusu genellikle yaşanan travmatik bir olayın ardından ya da aileden gelen bir karanlık öyküsünden ortaya çıkar. Bu sebeplerin çözümlenmesi için başvurabileceğiniz en verimli yol ise profesyonel destek almak olacaktır. Karanlık korkusu yaşayan danışanlar için en çok kullanılan terapi yöntemi elbette Bilişsel Davranışçı Terapidir. Bunun yanında maruziyet terapisi, konuşma terapisi ve diğer terapi yöntemlerinden de destek alınabilmektedir. 

Çocuklarda Karanlık Korkusu ve Yardımcı Olma Yolları

Çocuklarda karanlık korkusu büyük psikolojik hasarlara yol açabilecek olan ve dolayısıyla ebeveynler tarafından göz ardı edilmemesi gereken durumlardandır. Daha çok 2 yaş civarında ortaya çıkan karanlık korkusu mutlaka ebeveyn tarafından yürütülecek sağlıklı yöntemlerle aşılmalıdır. Karanlıktan korkan bir çocuğa zaman tanımak ve onu anlayışla karşılamak çok önemlidir. Bunun yanında karanlıktan korkan çocuğunuza yardımcı olmanızın bazı yolları şöyledir:

• Çocuğunuza anlayış gösterin ve bu korkunun ciddi olduğunu ve hemen aşılamayacağını göz önüne alın. Örneğin gece tüm ışıkların kapalı olacağı gibi kurallar koymayarak çocuğunuzun ışık açık uyuma isteğini yeterli bir süre kabul edin. 
• Çocuğunuza karanlık korkusunu aşmasına yardımcı olacak hikayeler okuyarak onun uykuya dalmasına yardımcı olun.
• Geceleri çocuğunuzu sıklıkla kontrol ederek onun huzurlu bir uyku süresi geçirmesini sağlayın. 
• Özellikle çocuğunuzla korkusu ile ilgili konuşurken kızmayın, paniklemeyin ve mümkünse kendini ifade etmesine yardımcı olun. 
• Çocuğunuza güvende olduğunu mutlaka hissettirin.
• Çocuğunuzun profesyonel desteğe ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız bundan çekinmeyin. Bir çocuk terapistinden destek almak bu süreçte size oldukça yardımcı olabilecektir. 

Karanlık Korkusu Hakkındaki Yanlış Bilgiler

• Karanlık korkusu yalnızca çocuklarda görülmez. Yetişkinlerde de karanlık korkusu görülebilir. Aynı şekilde karanlık korkusu yalnızca kadınlarda da görülmez; erkekler de karanlık korkusu yaşayabilmektedir. 
• Kişi karanlık korkusunu yaşamaya ömür boyu mahkum değildir; doğru yöntemlerle ve profesyonel destekle karanlık korkusundan kurtulmak mümkündür.
• Karanlık korkusu olmadığı halde çocuğunuzu ışık açık uyutmak onun karanlıktan korkmasını engellemeyecek, aksine onda karanlığın korkulası ve olmaması gereken bir şey olduğu düşüncesi uyanacaktır. 
• Kişide karanlık korkusunun tetiklenmesi için tamamen karanlık ortamlara gerek yoktur, kimi zaman loş ışık bulunan ortamlar da karanlık korkusunu tetikleyebilir. 
• Karanlık korkusunun oluşumu yalnızca kişisel faktörlere bağlı değildir. Genetik yatkınlık da karanlık korkusunun oluşumunda etkili olabilecektir. 
• Karanlık korkusu çoğu zaman basit bir fobi değildir. Altında birçok travmatik sebep yatabilmektedir ve dolayısıyla karanlık korkusundan kurtulmak için bu sebeplerin çözümlenmesi gerekebilir. 

Karanlık Korkusu Hakkında İlginç Bilgiler

• Karanlık korkusu ilerlemesi durumunda insomnia (uykusuzluk) hastalığına sebep olabilecektir. 
• Karanlıktan korkan kişiler çoğu zaman yalnızca karanlığın kendisinden değil; karanlıkta saklanması olası şeylerden korkarlar. 
• Kişide genetik yatkınlık olması halinde vakit geçirmek için öylesine seçilen bir filmden bile karanlık korkusu tetiklenebilir. 
• Karanlık korkusunun tarihi bilim insanlarına göre insanlığın en eski çağlarına kadar uzanmaktadır.
• Karanlık korkusu bilinçaltının travmaya verdiği bir reaksiyon olarak travma sonrası stres bozukluğu semptomlarından biri haline gelebilir. 
• Bazı araştırmalara göre çocukların yaklaşık yüzde kırk beşi karanlıktan aşırı şekilde korkar. 
• Karanlık korkusunun diğer adı olan niktofobi Yunan dilinde karşılığı gece olan ‘’nycti’’ ve karşılığı korku olan ‘’phobia’’ nın birleşiminden oluşmaktadır.