Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu hakkında her şey

İçindekiler

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu ile ilgili aklınıza takılan bütün soruların cevaplarını yazımızda bulabilirsiniz. Borderline kişilik bozukluğu ile ilgili detaylı bilgi almak ve psikologlarımız ile online terapi yapmak isterseniz Psikolog Ofisi her zaman yanınızdadır. 

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu nedir?

Kişinin günlük yaşamını etkileyecek düzeyde duygu durum bozuklukları yaşaması buna bağlı olarak davranışlarının kararsızlaşması ve sonunu düşünemeyecek hale gelmesi borderline kişilik bozukluğunu ifade eder. 

Bu rahatsızlığın mağduru olan kişiler genellikle uç davranışlar sergilemeye yatkındır, duygularını kontrol etmede güçlük yaşarlar ve narsist bireyler olmaya yatkındır. 

Rahatsızlık diğer hastalıkların yol açmış olabileceği belirtileri de taşıdığından ve çok sayıda özelliği olduğundan, teşhisi zor olan psikolojik rahatsızlıklardandır.

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğunun görülme sıklığı nedir?

Rahatsızlığın son yıllarda görülme oranı artışta olmakla birlikte son verilere göre toplumda görülme oranı %2 ile %3 arasındadır. Bu oranlar içinde kadınların çoğunlukta olduğu hatta erkeklere oranla kadınlarda görülme sıklığının iki kat fazla olduğu ortaya çıkmıştır.

Psikiyatri kliniğine başvuran bireylerin ise çoğunluğuna borderline kişilik bozukluğu tanısı konmaktadır. 

Ayrıca Borderline kişilik bozukluğunun genellikle erken erişkinlik döneminde ortaya çıktığı bilinmektedir. Çocukluk döneminde oldukça nadir ortaya çıktığı göz önüne alındığında, yukarıda verdiğimiz oranlara bakılarak, toplumda sık görülen psikolojik rahatsızlıklardan olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğunun sebepleri 

Birçok psikoloji uzmanı, borderline kişilik bozukluğunun travmayla oldukça ilişkili olduğunu düşünmektedir. Düşünün ki bu ilişki sebebiyle isminin ‘travma sonrası kişilik düzensizliği’ olmasını önerenler dahi bulunmaktadır. Travmanın, özellikle gelişimsel süreçte yaşanan ve bağlanmaya engel teşkil etmesi yüksek ihtimal olan travmaların, sıklıkla borderline kişilik bozukluğuna neden olduğu bilinmektedir. Bu tarz borderline kişilik bozukluğuna sebep olacak travmalar genellikle çocukluk çağında meydana gelmektedir (cinsel istismar, ebeveynlerin ölümü vs.).

Ancak sadece travmayı borderline kişilik bozukluğu için sebep gösteremeyiz. Çevresel ve genetik faktörler bir araya geldiğinde de rahatsızlığın görülmesi muhtemel olacaktır. 

Genetik faktörler de rahatsızlığın ortaya çıkışında önemli rol oynamaktadır. Öyle ki yapılan çalışmalar sağlıklı birey ile borderline kişilik bozukluğuna sahip bireyin beyinleri arasında farklılıklar olduğunu ortaya çıkarmıştır. 

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğunun belirtileri

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu çok fazla belirti ve özelliğe sahip olan ve bu nedenle teşhisi zor olan psikolojik rahatsızlıklardandır. Ancak yine de öne çıkan bazı belirtileri vardır. Bunlar:

• Stresli zamanlarda kendine yabancılaşma, amnezi gibi kimlik problemleri (dissosiyatif sorunlar) yaşama
• Yersiz öfke ve öfke kontrolünde zorlanma
• İlişkilerde aşırı dengesizlikler
• Duyguların aşırı gelip geçiciliği
• Kendine zarar vermeye yatkınlık ve tekrar eden intihar girişimleri
• Terk edilme korkusu ve yalnız kalmada zorluk
• Geçmişi, olandan farklı şekilde yeniden yazma ya da sürekli geçmişten söz etme
• Davranışların aşırılaşması (aşırı para harcama, aşırı cinsel dürtüler gibi)
• Güven sorunları 
• Sürekli ruhen boşluk hissi

Görüldüğü üzere Borderline kişilik bozukluğunun belirtilerinin geneli soyut durumlardır. Bu da tanıyı zorlaştıran bir başka sebeptir. Psikolog Ofisi alanında uzman psikologları ile her zaman yanınızdadır. 

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğunun evreleri 

Borderline kişilik bozukluğunun ilk evrelerinde bireyde boşluk hissi, duygularda dengesizlik, kendini genel olarak kötü hissetme, dikkatsiz davranışlar görülür.

İlerleyen evrelerde yoğun yalnızlık korkusu, terk edilme korkusu, aşırı cinsel dürtüler, öfke patlamaları görülmeye başlar. 

Daha da ilerlemesi durumunda bu durum uyuşturucu bağımlılığı, aşırı yemek bağımlılığı, kumar gibi zararlı bağımlılıkların devreye girmesi yüksek olasılıktır. 

Hastalığın en ileri ve tehlikeli  evresi ise kişinin kendine kesme, yaralama gibi davranışlarla zarar verdiği ve sonunda intihara kadar giden sonuçları olan evresidir.

Hastalığın temel belirtisi olan aşırı duygudurum bozuklukları ise ilk evrelerde daha hafifken  son evrelerde daha yoğun olacak şekilde hastalığın bütün evrelerinde görülmektedir. 

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğunun günlük yaşamda yol açtığı problemler

Borderline, kişinin duygularını uçlarda yaşamasına, tabiri caizse aradaki renkleri yok sayarak siyah ve beyazdan ibaret hale getirmeye, davranışlarını tutarsızlaştırmaya neden olan bir psikolojik rahatsızlıktır. Dolayısıyla bu durumlara neden olan bir rahatsızlığın kişinin yaşantısını oldukça olumsuz etkileyeceği aşikardır. Bu etkiler genel olarak şöyledir:

• Çalıştığı işyerini ya da okuduğu okulu bırakma
• Dürtüsel davranışlarda aşırılıktan kaynaklı istenmeyen durumların (cinsel hastalık, plansız gebelik, madde bağımlılığı gibi) ortaya çıkması
• Kendini kesme ya da yaralama gibi kendine zarar veren davranışlarda bulunma 
• İkili ilişkileri sürdürememe ve buna bağlı boşanmalar

Bu etkiler haricinde, uzun vadede borderline’ın pek çok psikolojik rahatsızlığa da neden olduğu bilinmektedir. Bu rahatsızlıklar; depresyon, bipolar bozukluk, anksiyete, yeme bozuklukları, dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite bozukluklarıdır. 

Sosyal yaşamda neden olduğu olumsuzluklar göz önüne alındığında, borderline asla göz ardı edilmemesi gereken ve mutlaka profesyonel desteğe başvurulması gerekli bir psikolojik rahatsızlıktır. Aksi halde, uzun vadede intihara kadar gidebilecek sonuçları olduğu unutulmamalıdır.

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğunu neler tetikler?

Çocukluk döneminde yaşanan cinsel istismar, ihmal, ayrılık, yalnız bırakılma, terk ediliş durumları rahatsızlığın önemli tetikleyicileridir. 

Rahatsızlığı tetikleyen diğer etmenler arasında; 

• Kültürel faktörler,
• Büyüme ortamı,
• Ergenlikte arkadaşlık ilişkileri, 
• Okul hayatı, 
• Yaşanan küçük-t travmaları
• Kişiyi sosyal yaşamdan uzaklaştıracak ve izolesine neden olacak fiziksel rahatsızlıklar gösterilebilir.

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu ile bipolar bozukluk arasındaki farklar

Burada öncelike bipolar bozukluğu, diğer adıyla manik depresif bozukluk, açıklayacak olursak, bu rahatsızlık kişinin dönem dönem uç ruh halleri yaşamasına neden olan ataklar halinde gerçekleşen bir psikolojik durumdur. 

Borderline kişilik bozukluğu ve bipolar bozukluk; sebepleri, günlük yaşama etkileri ve semptomları bakımından oldukça benzer ve bu nedenle de kişinin ayırt etmesi güç psikolojik rahatsızlıklardır. Ancak bu benzerliklere rağmen temelde ayırt edilebilmelerine yarayan özellikler vardır. 

Bu özelliklerin ortaya çıkış sebepleri bakımından önemli olanı; bipolar bozuklukta genetik faktörlerin daha büyük rol oynaması, çevresel faktörlerin tetikleyici olabileceği buna karşılık borderline kişilik bozukluğunda çevresel faktörlerin de genetik faktörler kadar önemli rol oynamasıdır. 

Ayrıca bipolar bozuklukta ani duygu durum değişimleri atak hallerinde ortaya çıkarken borderline kişilik bozukluğunda daha genele yayılmış bir durum söz konusudur.

Borderline kişilik bozukluğunda kendine zarar verme ve intihar eğilimi bipolar bozukluğa göre daha sık görülür. 

Profesyonel destek aşamaları açısından ise bipolar bozukluk ve borderline kişilik bozukluğu arasındaki farklar; bipolar bozuklukta ilaçlı tedavi, borderline kişilik bozukluğunda ise psikoterapinin ön plana çıkmasıdır. 

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğuyla mücadele eden bireylerin yapması gerekenler

Öncelikle belirtmemiz gerekir ki borderline kişilik bozukluğu kesinlikle bireyin tek başına tanısını yapabileceği bir psikolojik rahatsızlık değildir ve bu konuda internet ortamında yapılacak testler de yeterli olmamakla beraber yanıltıcı olabilmektedir. Dolayısıyla ilk başta teşhisin bir uzman tarafından konulmuş olması gerekir. 

Tanı aşamasından sonra bireyin uzman harici de yapması gereken bazı şeyler vardır. Bunlar:

• Kendini toplumdan soyutlamamaya çalışarak, sosyal hayatını düzende tutma çabası göstermek. Bu bağlamda sosyal etkinliklere katılmak.
• Aşırı derece duygular hissettiğinde bunları yazıya dökmek.
• Meditasyon, yoga, nefes egzersizleri gibi sakinleştirici etkisi olduğu bilinen aktivitelere yönelmek.
• Aşırı duygu durumlarının yaratabileceği enerji birikimini sağlıklı kullanmak için spor, dans gibi fiziksel aktiviteler yapmak.
• Günlük hayatın akışında ortaya çıkabilecek normal durumlarda yaşadığı aşırı duyguların anormalliğini kavramak ve herkesin başına bazı anormal olayların gelebileceğini kabullenmek için bu konuda bilinçlenmek (konuyla ilgili araştırma yapmak, kitap okumak vs.) olarak sayılabilir. Ancak bunlar haricinde de her birey kendi zevklerine göre hobiler oluşturarak ve etkinliklere katılarak bu rahatsızlıkla mücadele sürecini kolaylaştırabilecektir. 

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğuna sahip bireylere nasıl davranılmalı?

Borderline’ın kişinin hayatındaki olumsuz etkilerinden en önemlisi insan ilişkilerine olan negatif etkisidir.

Dolayısıyla bu rahatsızlıktan muzdarip bir bireyin hayatında olmak kimi zaman zor olabilmektedir. Doğal olarak, hayatında borderline ile mücadele eden birinin varlığının bilincinde olan herkes, hem kendi hayatını hem de karşıdakinin hayatını kolaylaştırmak için, birtakım davranışlarda bulunmalıdır. Bu davranışlardan bahsedecek olursak; öncelikle bu kişilere karşı duygularını uçlarda yaşadıklarını göz önünde tutarak daha anlayışlı ve hoşgörülü davranılmalıdır. 

Borderline ile mücadele eden kişinin kendini toplumdan soyutlayıp tabiri caizse düşüncelerinde boğulmasına izin verilmeyerek bu kişiler etkinliklere katılmaya teşvik edilmelidir. 

Bunlar dışında bu kişilerin yaşadığı duygu durumları yargılanmamalı ve onlara destek olunmalıdır. 

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğunun tedavisi

Borderline kişilik bozukluğu tanısı genel olarak yetişkinlik döneminde yapılır. Uzman kontrolünde yapılan tanı aşamasından sonra destek aşamasına geçilir. 

Borderline kişilik bozukluğunda genel olarak psikoterapik yöntemler tercih edilir; ilaç tedavisi genelde başvurulan bir yöntem değildir. Bazı durumlarda psikoterapinin yanında ilaç tedavisine de başvurulabilir. 

Borderline’nın aşırı ilerlediğine ve bireyin hem kendisinin hem çevresinin tehlikede olduğu bir durum söz konusuysa hastanede tedaviye de karar verilebilecektir. 

Psikoterapi, diğer adıyla konuşma terapisi, bireyde borderline kişilik bozukluğuna neden olan travmatik olayların ya da çevresel diğer faktörlerin anlaşılması, bu faktörler sonucunda ortaya çıkan negatif temel inançların yerini pozitif temel inançların alması ve bireyin yaşadığı aşırı duygu durum bozukluklarını kontrol altında tutmayı öğrenmesi açısından en sağlıklı süreçlerden biri olacaktır. Aynı zamanda psikoterapi ile dürtüleri kontrol etme gücünün kazanılması ve günlük hayat faaliyetlerinde işlevsellik kazanılması da amaçlanır. 

Ayrıca uzmanların borderline mağduru bireylerde sıklıkla kullandığı terapi türleri şunlardır:

• Şema terapi: Olumsuz inançları oluşturan şemalar bulunur. Bunları inceleyen psikoterapi türü şema terapidir. 
• Aktarım odaklı terapi: Deneyimleri aktarmaya odaklıdır. 
• Diyalektik davranış terapisi: Danışana zararlı düşünce ve davranışlarla başa çıkma odaklı yaklaşılır.
• Psikodinamik terapi: Sorunların oluşum süreci ve kişinin sorunlara yaklaşımına odaklanılır.
• Zihinselleştirme terapisi: Duygular ve davranışlar arasındaki bağlantıların tespiti üzerine çalışılır. 

Bu terapi yöntemlerine ek ilaç kullanımına karar verilmesi durumunda tercih edilen ilaçlar genellikle; antidepresanlar ve duygudurum destekleyici ilaçlardır. Ancak unutulmaması gerekir ki ilaç kullanımına ancak bir doktor karar verebilir. 

Belirtmemiz gerekir ki borderline (sınırda) kişilik bozukluğu kendi kendine geçmesi mümkün olmayan ve mutlaka profesyonel gerektiren bir psikolojik rahatsızlıktır. Ayrıca sürecin uzunluğu kişiden kişiye değişir ancak genel olarak hastalığı kontrol altında tutmayı öğrenmek zaman alacaktır. Psikologofisi, her saat ulaşabileceğiniz online psikologlar ile borderline kişilik bozukluğu ile başa çıkmada ihtiyacınız olan profesyonel destek için her zaman yanınızdadır. En önemlisi bireyin bu konuda destek almak istemesidir. Bu bağlamda sizin azminiz ve bizim desteğimiz ile sağlıklı bir süreç yürüteceğimizden emin olabilirsiniz. Detaylı bilgi almak ve uzmanlarımızla online terapi yapmak için bize ulaşabilirsiniz. 

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğunda online terapinin yeri

Borderline kişilik bozukluğu, kişileri sosyal yaşamdan soyutlamaya, evden dışarı çıkmaktan alıkoymaya neden olabilecek bir psikolojik rahatsızlıktır. Bu açıdan bireyler evinden dışarı çıkmadan destek alma sürecine devam etmek isteyebilir. Bu tarz durumlarda online terapi birey için oldukça elverişli olacaktır.

Öte yandan hastalığın ilerleyen evrelerini göz önüne aldığımızda, bu evrelerde kişinin kendine zarar verme eğiliminin oluştuğu, intihar riskinin bulunduğu görülmektedir. Böyle durumlarda kişinin tek başına dışarı çıkması tehlike arz edebilir. Bu durumda da online terapi kişi için çok daha elverişli olacaktır.

Bir başka yönüyle de online terapi çalışanlar ve öğrenciler gibi vakit sorunu olan kişiler için yüz yüze terapiye göre daha verimli olabilecektir. 

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğuna sahip bireyler için kitap önerileri

1. TRAVMAYI İYİLEŞTİRMEK Jasmin Lee Cori
2. İYİ HİSSETMEK David L. Burns
3. MUTLULUK VARSAYIMI Jonathan Haidt 
4. SENİNLE BAŞLAMADI Mark Wolynn
5. MUTLULUK VİRÜSÜ Hale Caneroğlu

Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu hakkında en çok merak edilenler

• Borderline kişilik bozukluğu aşk, sevgi gibi kavramları takıntı ile karıştırmaya yatkın bir psikolojik rahatsızlıktır. Aynı zamanda aşırı değişken duyguların etkisiyle ani kararlar alarak evlenme ve boşanmalarda artış sebebidir. Sürekli duygudurum bozuklukları, kişinin sağlıklı ilişkiler kurmasına engel olabilecektir. Ancak sağlıklı bir destek sürecinden sonra sağlıklı ilişkiler kurulması mümkündür.
• Borderline kişilik bozukluğunun bireyin iş hayatına da oldukça olumsuz etkileri bulunmaktadır. Bu durumun  kişinin borderline sürecinde alınganlaşması, öfke nöbetleri geçirebilmesi, iletişim yeteneğinde düşüş olması ve görev bilincinin azalması gibi sebepleri vardır.  
• Borderline mağduru kişilerde ileri evrelerde kendine zarar vermeye yatkınlık görülebileceği gibi sağlıklı bireylere nazaran başka insanlara zarar verme olasılığı da fazla olacaktır. Ancak bu sizi korkutmamalıdır çünkü bu durum yalnızca borderline’a özgü değildir. Diğer psikolojik rahatsızlıklar da genel olarak kişide zarar verme dürtüsünü ortaya çıkarabilir. 
• Borderline krizleri genellikle engellenemeyen dürtüler şeklinde kendini göstermektedir. Bunlar bağımlılık dürtüsü, cinsel dürtü gibi olabilir. 
• Uzman gözetiminde yapılmayan, internet ortamında yapılan testler borderline teşhisi için yeterli değildir. Ancak hastalığın teşhisi yapılırken, destek alınan uzman, kişiden bazı testler yapmasını isteyebilir. Burada uzman, yapacağı test ve muayenelerin ardından hastalığın tanısını yapacaktır.
• Borderline hastalarının genelde öz güven konusunda büyük eksiklikler yaşadığı bilinmektedir. Buradan yola çıkarak çocukluk döneminde bireyin özgüvenini zedeleyecek travmatik olayların borderline’ı tetikleyebileceği söylenebilir. 
• Borderline mağduru insanlar genellikle sessizlik arzusu ile yalnızlık korkusunu bir anda yaşarlar. Bu da zihin karmaşıklığına neden olan bir durumdur.
• Borderline hastalarında empati yeteneğinde düşüş yaşanabilmektedir. Bu nedenle psikoterapinin öncelikli amaçlarından biri de empati yeteneğini arttırmaktır.